Ας γνωριστούμε με τις κρίσεις πανικού

Οι ρυθμοί έντονοι, οι αλλαγές πολλές, εμείς φορτισμένοι και συνέχεια απασχολημένοι ξεχνάμε να ακούσουμε τις ανάγκες και τον εαυτό μας.

Το άγχος της επιβίωσης, της επίδοσης, η μανία της τελειότητας, οι τόσοι πολλοί αλληλοσυγκρουόμενοι ρόλοι μας ωθούν στο να ξεχνάμε όχι μόνο να φροντίζουμε τον εαυτό μας αλλά και να αγνοούμε εντελώς όλα εκείνα τα σημάδια που εκπέμπει ότι κάτι δεν πάει καλά.

Κάποια στιγμή όμως ο εαυτός ξεσπά. Ότι καταπιέζεται ή απωθείται δεν χάνεται αλλά επιστρέφει δυνατότερο και μας ζητάει όλο και περισσότερα. Μας ζητάει επίμονα χώρο να εκφραστεί και τότε είναι που μπορεί να ξεσπάσει…

Διαταραχή πανικού

Ό όρος πανικός προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και τον Πάνα, μια θεότητα που είχε πόδια, κέρατα και γένια τράγου. Όταν περνούσαν οι ταξιδιώτες από κοντά, εκείνος φώναζε και τους προκαλούσε έντονο φόβο, δηλαδή «πανικό», λόγω της τρομακτικής του εμφάνισης.

Στη διαταραχή πανικού το άτομο προσβάλλεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, δηλαδή από διακριτά επεισόδια, στη διάρκεια των οποίων κατακλύζεται από έντονο άγχος που φτάνει σε επίπεδα τρόμου.

Συνήθως η κρίση αιφνιδιάζει το άτομο καθώς όπως συχνά λέγεται «έρχεται από το πουθενά». Ωστόσο, πριν από την εκδήλωση της κρίσης μπορεί να εκδηλωθούν κάποια ήπια σωματικά συμπτώματα, αλλά το πάσχων άτομο μπορεί να μην τα συνειδητοποιήσει.

Η κρίση πανικού κορυφώνεται μέσα σε 10 λεπτά και κατά τη διάρκεια το άτομο βιώνει 4 από τα παρακάτω συμπτώματα:

1. Επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού,
2. εφίδρωση,
3. τρέμουλο,
4. αίσθημα λαχανιάσματος, ή ασφυξίας,
5. αίσθημα πνιγμού, πόνου ή δυσφορία στον θώρακα,
6. ναυτία ή άλλη κοιλιακή ενόχληση,
7. αίσθημα ζάλης.
8. Αστάθεια ή τάση για λιποθυμία.

Πολύ συχνά το άτομο νομίζει ότι πεθαίνει ή ότι αντιμετωπίζει κάποιο βιολογικό πρόβλημα, π.χ. καρδιακή προσβολή με αποτέλεσμα να σπεύδει στο νοσοκομείο.

Ο πάσχων επίσης μπορεί να φοβάται πως θα χάσει τον έλεγχο του εαυτού του και θα τρελαθεί. Μπορεί ακόμα να έχει παραισθήσεις (μούδιασμα, μυρμυγκιάσματα), ρίγη ή αίσθημα ζέστης.

Επιπλέον, μπορεί να έχει μια αίσθηση αποπραγματοποίησης («τα πράγματα δεν είναι πραγματικά») ή αποπροσωποίησης («αποσπώμαι από τον εαυτό μου και τον παρατηρώ απ’ έξω»). Όμως και στα 2 τηρείται η αίσθηση του εαυτού.

Πώς βιώνεται μια κρίση πανικού

Μετά από μια κρίση πανικού το άτομο αισθάνεται έντονη κόπωση. Μετά τις πρώτες κρίσεις το άτομο μπορεί να αρχίσει να φοβάται την επανάληψή τους, ειδικά όταν βρίσκεται εκτός σπιτιού.

Η διαταραχή πανικού κάποιες φορές συνοδεύεται από αγοροφοβία.

Η συχνότητα και η σοβαρότητα των κρίσεων διαφοροποιείται. Μπορεί να είναι αρκετά συχνές ή και λιγότερο συχνές. Ο αριθμός και το είδος των κρίσεων διαφέρει από τη μια στην άλλη. Ορισμένες φορές οι κρίσεις εκδηλώνονται ξαφνικά, και συνήθως κατά τη γνώμη του πάσχοντα «έρχονται από το πουθενά». Σε άλλες περιπτώσεις οι κρίσεις αναμένονται, υπάρχει δηλαδή κάποιο προφανές ερέθισμα, όπως κάποια περίπτωση στην οποία η κρίση πανικού εκδηλώνεται χαρακτηριστικά.

Γενικά οι πάσχοντες αναφέρουν περισσότερα σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα από ότι αναφέρει ο γενικός πληθυσμός. Χαρακτηριστικά αναφέρουν, περιοδική αίσθηση άγχους χωρίς συγκεκριμένο αίτιο, καθώς και υπερβολική ανησυχία για καθημερινές δραστηριότητες, ειδικά αυτές που σχετίζονται με τον αποχωρισμό από τους άλλους.

Επίσης, τα άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού αποθαρρύνονται, εξαιτίας της διαταραχής, από τη διεκδίκηση στόχων ζωής. Η διαταραχή μπορεί να συμβάλλει και στην πρόκληση διαπροσωπικών προβλημάτων, για παράδειγμα, προβλήματα σχέσεων ή γάμου, λόγω της έντονης ενασχόλησης του ατόμου με το πρόβλημά του, ή λόγω αυτοπεριορισμών, π.χ. όταν το άτομο λέει: «Δεν  θέλω να πάω σε οποιαδήποτε ψυχαγωγική δραστηριότητα, γιατί μπορεί να πάθω κρίση πανικού».

Ο επιπολασμός της διαταραχής πανικού υπολογίζεται σε ποσοστό 2-3% την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ο επιπολασμός μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας, όπου φτάνει το 0,7% σε άτομα άνω των 64 ετών. Οι γυναίκες εμφανίζουν πιο συχνά τη διαταραχή σε σχέση με τους άνδρες. Επιπλέον στις γυναίκες συσχετίζεται με δύο σωματικές παθήσεις τον υπερθυροειδισμό και την πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας. Οι γυναίκες με αυτή τη διαταραχή υποτροπιάζουν επίσης σε υψηλότερο ποσοστό απ’ ότι οι άνδρες πάσχοντες.

Οι πάσχοντες συχνά εκδηλώνουν άγχος σχετικά με τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Ανησυχούν σε ακραίες συμπεριφορές με σκοπό να ελέγξουν τη διαταραχή πανικού. Για παράδειγμα περιορίζουν ορισμένες τροφές επειδή φοβούνται ότι μπορεί να τους προκαλέσουν κρίσεις.

Κρίσεις πανικού κατά τη διάρκεια ύπνου

Τα τελευταία χρόνια μεγαλύτερη προσοχή έχει δοθεί σε άτομα που βιώνουν τις κρίσεις κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου και ξυπνούν.

Οι κρίσεις αυτές εκδηλώνονται μεταξύ 1:30 και 3:30 π.μ.. Πολύ συχνά, τα άτομα αυτά όταν ξυπνούν νομίζουν ότι πεθαίνουν. Βάση ηλεκτροεγκεφαλικών εργαστηριακών ερευνών, φαίνεται ότι οι νυχτερινές κρίσεις πανικού λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια των κυμάτων Δ, τα οποία εντοπίζονται λίγες ώρες μετά την έναρξη του ύπνου και αποτελούν το βαθύτερο στάδιό του.

Σημειώνεται δε ότι το σύνδρομο αυτό διαφέρει από τον νυχτερινό τρόμο (pavor nocturnis) που αποτελεί μια άλλη διαταραχή του ύπνου.

Συμπερασματικά λοιπόν, οι κρίσεις πανικού εκδηλώνονται με πολλά και ταυτόχρονα σωματικά συμπτώματα. Σε αυτή την περίπτωση και αν οι κρίσεις δεν προκαλούνται από παθολογικό γεγονός τότε η λύση είναι η αναζήτηση βοήθειας μέσω ενός ειδικού ψυχικής υγείας.

Άλλωστε μην ξεχνάμε πως αν το θέλουμε σίγουρα μπορούμε να βρούμε τη λύση και να καταφέρουμε να τιθασεύσουμε το βάσανο που λέγεται «κρίση πανικού».

Βιβλιογραφία

Χριστοπούλου. Α. (2020). Εισαγωγή στην ψυχοπαθολογία του ενήλικα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος.