ΧΑΝΑΧ και Διαταραχή Πανικού: Γιατί το χάπι δεν θα λύσει το πρόβλημα μου;

Το Χanax είναι ένα από τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αγχολυτικά (ηρεμιστικά) φάρμακα.

Το χάπι αυτό έχει σχεδόν θεοποιηθεί, και βλέπουμε πια ότι χρησιμοποιείται όπως ένα depon που λαμβάνουμε σε τυπικό κρυολόγημα. Η κύρια χρήση του συνιστάται στο παθολογικό άγχος και τις αγχώδεις διαταραχές (κρίσεις πανικού, αγοραφοβία, κοινωνικό άγχος, γενικευμένο άγχος), αλλά και μερικές φορές λαμβάνεται συμπληρωματικά στην κατάθλιψη. 

Η Διαταραχη Πανικου

Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες, επαναλαμβανόμενες κρίσεις, επεισόδια άγχους, κάποιων λεπτών, με αναδυόμενα ψυχοσωματικά συμπτώματα που μας κυριεύουν.

Έπειτα, ο φόβος που στοιχειώνει το μυαλό είναι η ανησυχία ότι θα υπάρξουν και άλλες κρίσεις, οπότε βιώνουμε μια επίμονη ανησυχία, ένα άγχος αναμονής το οποίο τροφοδοτεί τις συμπεριφορές αποφυγής και ασφαλείας, όπως το να αποφεύγουμε τα μεταφορικά μέσα, τους κλειστούς χώρους, να περιμένουμε σε μεγάλες ουρές, να βγαίνουμε μόνοι μας από το σπίτι.

Όλο αυτό οδηγεί σε μια γενικευμένη κατάσταση φόβου, περιορισμού και απογοήτευσης. 

Εύκολη επιλογή αλλά... για λίγο...

Είναι αναμενόμενο όταν το νευρικό σύστημα είναι στο κόκκινο, και όταν πλέον τόσα ερεθίσματα γύρω μας ερμηνεύονται ως απειλητικά να δυσκολευόμαστε να τα διαχειριστούμε και να χρειαζόμαστε μια σύντομη διαθέσιμη ανακούφιση.

Επίσης, πολλοί από εμάς δεν έχουμε εκπαιδευτεί ποτέ να αντιμετωπίζουμε αγχογόνες καταστάσεις και ακόμη στην πλειονότητα των περιπτώσεων το άγχος είναι χρόνιο, με αποτέλεσμα να σκεφτόμαστε και να συμπεριφερόμαστε με έναν φοβικό τρόπο σαν να είναι η δεύτερη φύση μας. 

Το Χanax, προσφέρει μια σύντομη ανακούφιση από τα συμπτώματα, δρα μέσα σε 20~30 λεπτά, καταφέρνει τα κατευνάσει τα ψυχοσωματικά άμεσα, αλλά παροδικά. Όχι μονο για την διαταραχη πανικού, αλλά και γενικότερα, συνιστάται βραχυπρόθεσμη χρήση της αγωγής αυτής, (2~3 μήνες), καθώς η κατάχρηση ελλοχεύει κινδύνους εξάρτησης, ψυχολογικής και σωματικής, μειωμένης λίμπιντο, κατάθλιψης, γνωστικής εξασθένησης (μνήμη) και άλλα. 

Σε κάθε περίπτωση και για οποιαδήποτε χρήση φαρμακευτικής αγωγής, θα πρέπει να τηρείται παρακολούθηση από τον ψυχίατρο, τόσο για την χρήση όσο και για την διακοπή, και να ζυγίζουμε τα οφέλη και το κόστος της επιλογής μας. 

Γιατί το Xanax και τα χάπια δεν θα λύσουν ποτέ το πρόβλημα μου;

Η Διαταραχή Πανικού είναι μια ψυχοσωματική κατάσταση που ειδικά με τα χρόνια μοιάζει να κλέβει σημαντικό κομμάτι από το παζλ της καθημερινότητας μας, του χαρακτήρα μας, της κοινωνικοποίησής μας, της ελευθερίας μας. Αυτός ο φόβος του φόβου μας εμποδίζει να κάνουμε πράξη αυτά που επιθυμούμε, πράγματα απλά όπως ένας καφές με ένα φίλο, μια βόλτα με το αυτοκίνητο, και τροποποιούμε την καθημερινότητα και τις δραστηριότητες μας για χάρη του φόβου. Δεν απολαμβάνουμε το ίδιο τη γυμναστική που κάναμε, τη νυχτερινή ζωή με φίλους, το θέατρο, τη σεξουαλική ζωή. 

Ένας πανικός 10 λεπτών, μπορεί να είναι ανεκτός αλλά ο αντίκτυπος που φέρει μετά μπορεί να είναι ανυπόφορος. Το χάπι, λοιπόν, μπορεί να μας ανακουφίσει από τα ψυχοσωματικά συμπτώματα του πανικού, αλλά δεν έχει αυτη τη μαγική δράση να εξουδετερώσει τις συμπεροφορές και το φόβο που διαιωνίζουν τον πανικό από πίσω.

Μπορεί κάποιος να λαμβάνει την αγωγή, να μην κάνει πανικούς, αλλά να συμπεριφέρεται με την αίσθηση και την ανησυχία ότι θα πάθει πανικό.  

Οι ρίζες του πανικου. Τί φταίει τελικά;

Συνήθως, λέμε ότι φταίει το συσσωρευμένο άγχος και οι πολλάπλές ανησυχίες και βάρη της καθημερινής ζωής. Όμως, τις περισσότερες φορές αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου. Ο πανικός για τον κάθε άνθρωπο είναι μια εμπειρία με διαφορετικές σημασίες και ανάγκες, μια σωματική εξέγερση καταπίεσης και επιθυμιών που έχουν θαφτεί ή έχουν παραβιαστεί, ένα ακόμη ξέσπασμα τραυματικών εμπειριών. 

Τα συμπτώματα σε όλους είναι κοινά, αλλά η ιστορία διαφέρει. Και η ιστορία αυτή έχει τις απαρχές της αφήγησής της σε ένα πρώιμο στάδιο. 

Για παραδειγμα, μια γυναίκα νέας ηλικίας, θυμάται τα πρώτα συμπτώματα ταχυκαρδίας, όταν ήταν 6 ετών, οι γονείς της μαλωνανε έντονα και εκείνη κρυβόταν στο δωμάτιο. Είχε εφιάλτες, άκουγε τον πατέρα ότι θα φύγει από το σπίτι, και τότε το παιδικό μυαλό ερμήνευε αυτή τη κατασταση ως πιθανή καταληξη σε μοναξιά και ανασφάλεια. Ένιωθε παραμελημένη, έμενε ώρες μόνη στο σπίτι επειδή η μητέρα δουλευε. Αυτές οι ώρες ήταν για εκείνη ένα ερέθισμα απειλής. Το αίσθημα ότι, 'δεν έχω τι να κάνω, δεν έχω κανεναν, βαριέμαι' ήταν μια κατάσταση που στην μετέπειτα ζωή απέφευγε.

Όταν πια ενήλικη έμενε στο σπίτι, δεν μπορούσε να χαλαρώσει, αν ξάπλωνε να ξεκουραστεί, ή έμενε για λίγο στο σπίτι μόνη, την έπιαναν τα ψυχοσωματικά, έτσι επέβαλε μηχανικά έναν κανόνα ότι "πρέπει συνέχεια να κάνω κάτι", ότι "δε πρέπει να βαριέμαι", γιατί αν βαρεθεί θα την πιάσει πανικός. 

Συνεπώς, η ανασφάλεια που ένιωσε ως παιδί και οι πεποθήσεις περί μοναξιάς, ανοίας, ξεκούρασης, είχαν παρερμηνευτεί ως απειλητικές με αποτέλεσμα να φέρνουν σταδιακά τον πανικό. 

Το καλό 'ενοχικό' παιδί...

Άλλο ένα παράδειγμα ενός άνδρα που θυμάται τα πρώτα σημάδια άγχους στην παιδική ηλικία. Ένα τυπικό παράδειγμα του παιδιού που καλείται να κάνει περήφανη την οικογένεια με τα επιτεύγματα του. Η σύγκριση με τον αδερφό του ήταν συνεχόμενη, εκείνος ήταν ο έξυπνος αλλά ο αδερφός του όμορφος και ελκυστικός. Η αξία του αναγνωριζόταν όταν τα κατάφερνε στο σχολείο, στις επιδόσεις, αργότερα στη δουλειά να πάρει μια υψηλή θέση, και έπειτα να επισφραγίσει την αξία του γινόμενος οικογενειάρχης.

Καλλιεργήθηκε λοιπόν μια πεποιθηση ότι 'αν είμαι καλός είμαι άξιος και με αποδέχονται και με αγαπούν', 'τα λάθη είναι ασυγχώρητα', 'πρέπει πάντα να τα καταφέρνω', 'πρέπει να είμαι υπερ-υπεύθυνος'. Η αξία του είχε διαστρεβλωθεί, μιας και το 'ποιος είμαι' εξαρτιόταν μόνο από το 'πόσο καλός είμαι' και τίποτα άλλο. Έτσι, από την εφηβεία μέχρι και την ενήλικη ζωή, κυρίως στα επαγγελματικά ο πανικός ήταν κυρίαρχος, εκεί που ένιωθε να κάνει λάθη, να ξεχνάει εκκρεμμότητες, να βλέπει ανταγωνιστές, η καρδιά του χτυπούσε, ζαλιζόταν, και πια είχε κουραστεί να υπερπροσπαθεί. 

Τί σημαίνει "είμαι ανασφαλής";

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πόσο σημαντικό είναι το αίσθημα ασφάλειας τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, διότι η ανασφάλεια και το αβέβαιο γεννάει το άγχος, σε διαφορετικά πράγματα για τον καθένα, δυσκολευόμενοι να προσαρμοστούμε και να τα διαχειριστούμε. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είτε τα βιώνουμε στις κρίσεις πανικού είτε γενικότερα ως κρίσεις άγχους, υποδηλώνουν πάντα τις βαθύτερες πεποιθήσεις μας, την ανασφάλεια, την ευαλωτότητα στις στρεσογόνες καταστάσεις. 

Η έννοια της ανασφάλειας, δεν σημαίνει εδώ ότι έχω χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά έγκειται στην αίσθηση ότι οι επιθυμίες και οι βασικές ανάγκες δεν ικανοποιούνται με αποτέλεσμα να νιώθω ανασφαλής και ανικανοποίητος. Όπως ένα μωρό που πεινάει και ζητάει τροφή και η μαμα του τη προσφέρει, εκείνο παίρνει το μήνημα ότι η μαμά με φροντίζει, χορταίνω, είμαι ασφαλής, αν όμως το μωρό κλαίει ασταμάτητα και οι γονείς του δεν του ικανοποιούν την επιθυμία, δεν το ηρεμούν, στρεσάρεται και βιώνει άγχος.

Το άγχος της ασφάλειας όπως και το άγχος θανάτου είναι τα πρώτα είδη άγχους που βιώνουμε ως άνθρωποι όταν είμαστε βρέφη. Για αυτό ανάλογα με τις εμπειρίες μας ο εγκέφαλος ερμηνεύει κάποια ερεθίσματα απειλητικά και κάποια άλλα όχι. 

Η αντιμετώπιση των πανικών στην ψυχοθεραπεία

Το στοίχημα της ψυχοθεραπείας είναι αρχικά να επαναφέρουμε τη λειτουργικότητα του ατόμου στα φυσιολογικά επιθυμητά επίπεδα, να εξαλειφθούν τα συμπτώματα πανικού, οι συμπεριφορές ασφαλείας και αποφυγής, και μετέπειτα να εστιάσουμε στις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις, να αναθεωρηθεί ο τρόπος σκέψης, η διαχείριση στρεσογόνων καταστάσεων ώστε το άτομο να αποκτήσει μια ψυχική ανθεκτικότητα, να απολαμβάνει το εδω και τώρα και να εκπαιδευτεί στο να χαλαρώνει και να ηρεμεί τον εαυτό του. 

Ο στόχος είναι ο καθένας να γίνει θεραπευτής του εαυτού του, ανεξάρτητος, και να γνωρίζει πως να διαχειρίζεται τις προκλήσεις της ζωής, χωρίς φόβο. 

Γιατί, σε κάθε πρόκληση μοναδικός σύμμαχός μας είναι ο εαυτός μας, για αυτό χρειάζεται να τον αγκαλιάσουμε και να τον φροντίσουμε όπως του αξίζει.