Γιατί να πάω σε ψυχολόγο;

Είναι πολλά και ποικίλα τα θέματα που ενδέχεται να κινητοποιήσουν τους ανθρώπους να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου - ψυχοθεραπευτή. Πριν όμως αναλύσουμε αυτά, θα ήταν σκόπιμο αρχικά να δοθεί μια ενημέρωση σε σχέση με τους τίτλους, δηλαδή σε σχέση με το τι είναι ο ψυχολόγος και τι είναι ο ψυχοθεραπευτής, ώστε να διασαφηνιστεί καλύτερα το θέμα αυτό.

Τι είναι ο Ψυχολόγος; Ποια η διαφορά του από τον Ψυχοθεραπευτή;

Τον τίτλο του ψυχολόγου μπορεί να πάρει κάποιος αποφοιτώντας από πανεπιστημιακή σχολή με την ανάλογη και έγκυρη κατάρτιση. Επομένως κάποιος θεωρείται ψυχολόγος, όταν ολοκληρώνει τις ακαδημαικές σπουδές του στην Ψυχολογία.

Ψυχοθεραπευτής, θεωρείται κάποιος ψυχολόγος, που έχει-πέραν των βασικών σπουδών ψυχολογίας - ειδικευτεί σε κάποια μέθοδο ψυχοθεραπείας. Οι μέθοδοι ψυχοθεραπείας είναι ποικίλες όπως για παράδειγμα: ψυχανάλυση, σωματική ψυχοθεραπεία, ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, γνωσιακή, συστημική, ψυχόδραμα, ψυχοθεραπεία gestalt κτλ. και στηρίζονται σε διαφορετικά θεωρητικά πλαίσια με βάση τα οποία αντιλαμβάνονται τον άνθρωπο, την έννοια της θεραπείας και τις θεραπευτικές μεθόδους που χρησιμοποιούν.

Η κατάρτιση σε κάποια μορφή ψυχοθεραπείας διαρκεί συνήθως πέντε χρόνια και στον ελλαδικό χώρο πραγματοποιείται μέχρι σήμερα σε ιδιωτικές σχολές, δεν υπάρχει δηλαδή κάποιος κρατικός φορέας εκπαίδευσης σε ψυχοθεραπείες.

Φαίνεται ότι στην χώρα μας στην καθημελουμένη τείνουμε να ταυτίζουμε την έννοια του ψυχολόγου με αυτή του ψυχοθεραπευτή. Δηλαδή όταν λέμε “πάω σε ψυχολόγο” στην ουσία πάω σε ψυχοθεραπευτή. Ο “ψυχολόγος” δεν έχει τα επαρκή προσόντα για την εξάσκηση της ψυχοθεραπείας. Επομένως πριν επιλέξετε κάποιον ψυχολόγο για να δουλέψετε μαζί του, μπορείτε να βεβαιωθείτε προηγουμένως αν κατέχει πτυχίο ψυχολογίας και σε ποια ψυχοθεραπευτική μέθοδο έχει ειδικευτεί /πτυχίο ψυχοθεραπείας.

Τι μπορεί να με οδηγήσει στην αναζήτηση ψυχολόγου;

Το εύρος των αιτημάτων είναι μεγάλο. Αν ήταν να ορίσουμε δύο μεγάλες κατηγορίες αιτημάτων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τη συνεργασία με ψυχολόγο αναζητούν άνθρωποι:

• με αφορμή κάποιο γεγονός ή κάποια κατάσταση που συμβαίνει στη ζωή τους και τα οποία δυσκολεύονται να διαχεριστούν (τείνουν περισσότερο προς την κατεύθυνση: “επιθυμώ μια λύση για το πρόβλημά μου”)

• που επιθυμούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο να αναπτύξουν την προσωπικότητα τους, να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους, να δουλέψουν πάνω σε θεματικές της ζωής και της ψυχολογίας τους ώστε να εξελιχθούν ως άνθρωποι (τείνουν να έρχονται πιο συνειδητά με το αίτημα “θέλω να κάνω ψυχοθεραπεία”)

Αναλύοντας περισσότερο την πρώτη κατηγορία αιτημάτων, μπορούμε να αναφέρουμε:

• κρίσιμα γεγονότα ζωής -όπως θάνατος, χωρισμός, θέματα υγείας (αυτοάνοασα κτλ.), τραυματικές καταστάσεις που κάποιος αντιμετωπίζει στο παρόν ή το παρελθόν κτλ.
• θέματα ψυχικής υγείας, όπως πχ. κατάθλιψη, στρες, κρίσεις πανικού, ψυχικές διαταραχές κτλ.
• καταστάσεις και θεματικές που κάποιος δυσκολεύεται να διαχειριστεί όπως για παράδειγμα θέματα σχέσεων, αναπτυξιακά, υπαρξιακή θέματα, σε σχέση με τους ρόλους του πχ. επαγγελματικά, ως γονιός κτλ.

Πώς μπορεί να με βοηθήσει η ψυχοθεραπεία;

Ένα τέτοιο ερώτημα είναι αρκετά γενικό με βάση το αίτημα που φέρει κάθε άτομο όπως αναφέρουμε παραπάνω, παρόλ’ αυτά θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μια “πρώτη” και πιο γενικευμένη απάντηση σε σχέση με αυτό.

Σώμα και Ψυχή: Τα φροντίζω εξίσου;

Πάντα μου αρέσει να φέρνω το εξής παράδειγμα: όταν το σώμα σου πονάει, δυσανασχετεί, είναι άρρωστο τι κάνεις; Φαντάζομαι οι περισσότεροι θα απαντήσετε “αναζητάω κάποια θεραπεία, καποιον γιατρό” κτλ. Ανάλογα λοιπόν μπορούμε να θέσουμε το ερώτημα “όταν η ψυχή σας πονάει, όταν το μέσα σας δυσανασχετεί ή το αισθάνεστε “άρρωστο”, θα αναζητήσετε θεραπεία;

Αυτό που παρατηρούμε περισσότερο είναι ότι ενώ όταν νοσεί το σώμα είναι αυτονόητο ότι θα αναζητήσουμε βοήθεια, όταν “νοσεί” η ψυχή, τείνουμε να ...την αφήνουμε μόνη της να φτιάξει τα πράγματα! Τείνουμε να μην αντιλαμβανόμαστε την ψυχική υγεία ίδιας αξίας με τη σωματική υγεία. Για πολλούς η ενασχόληση με την ψυχική υγεία αποτελεί πολυτέλεια, ή είναι δευτερεύουσας σημασίας.

Παρόλ΄αυτά, η ψυχική υγεία συνδέεται άμεσα με τη σωματική υγεία και συχνά τα συμπτώματα στο σώμα, είναι το ορατό-σε επίπεδο ύλης αποτέλεσμα της κακής ψυχικής υγείας. Μια καλή ψυχική υγεία μας προασπίζει και μας εφοδιάζει συναισθηματικά, διανοητικά, πνευματικά-σαν το καλό ανοσοποιητικό σύστημα- στις διάφορες καταστάσεις και προκλήσεις της ζωής.

Ψυχική υγεία—τι εννοούμε;

Η “ψυχική υγεία” έχει να κάνει με το άυλο, νοητικό, φαντασιωτικό, συναισθηματικό, πνευματικό πεδίο της ζωής μας. Αναλογιστείτε το εξής: ως ανθρώπινα όντα ζούμε παράλληλα σε δύο πραγματικότητες, την εξωτερική-υλική-καθημερινή πραγματικότητα και την άυλη-εσωτερική-προσωπική(και ιδιωτική) πραγματικότητα.

Αυτό που γίνεται “έξω” μας, δεν συνάδει απαραίτητα με αυτό που συμβαίνει μέσα μας. Εξωτερικά μπορεί να φαινόμαστε λειτουργικοί, επιτυχημένοι, ευτυχισμένοι άνθρωποι και μέσα μας-στον προσωπικό, ιδιωτικό μας κόσμο, να γίνεται ..ένας χαμός! Σκέψεις, συναισθήματα, βιώματα, φαντασιώσεις, φαντασιωτικές καταστάσεις, το υποσυνείδητο, το ασυνείδητο, το συλλογικό ασυνείδητο.. Όλα αυτά δρουν και επιδρούν μέσα μας-αν και αόρατα, άυλα- υπάρχουν και επηρεάζουν το ποιοι είμαστε, τα κίνητρα, τις αντιλήψεις, τις στάσεις, τις αποφάσεις, τους στόχους που βάζουμε στη ζωή μας.

Δουλειά με την Ψυχική Υγεία

Επομένως, το να δουλέψουμε γύρω από την ψυχική μας υγεία, έχει να κάνει με το να δουλέψουμε με αυτόν τον εσωτερικό “αύλο” κόσμο μας, με την προσωπική μας ιδιωτική πραγματικότητα.

Καθώς η προσωπική πραγματικότητα τείνει να είναι πιο ιδιωτική ή κρυφή-συχνά και από τους ίδιους “εμάς” σε συνειδητό επίπεδο, (το “Εγώ” κατά Freud)- η διαδικασία να έρθουμε σε επαφή με τον ψυχισμό μας ίσως μας είναι κάτι δύσκολο: περιλαμβάνει την έκθεση και την αποκάλυψη, ίσως ζητημάτων που ενοχλούν ή που πονάν να τα αντικρίζουμε ή να τα επαναβιώνουμε. Αυτό δίνει μια καλή εξήγηση στο γιατί τείνουμε να αποφεύγουμε να δουλέψουμε για την ψυχική υγεία μας σε σχέση με τη σωματική. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι φοβόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό, πόσο μάλλον να τον εκθέσουμε σε τρίτους.

Επομένως χρειάζεται αρκετό θάρρος, να πάρει κάποιος την απόφαση να κοιτάξει το πεδίο της ψυχής, να το ανακαλύψει, να δει τις ανάγκες του, να επουλώσει τις πληγές του. Η διαδικασία απαιτεί ένα “ξεβόλεμα”, όπως κάθε διαδικασία αλλαγής και εξέλιξης. Το βόλεμα μπορεί να είναι άνετο και γνώριμο, είναι όμως και στάσιμο. Αν επιθυμούμε να μεταβούμε σε νέα πράγματα-κάθε μάθηση-προϋποθέτει ένα ξεβόλεμα.

“ Μέχρι να κάνεις το ασυνείδητο συνειδητό, θα διευθύνει τη ζωή σου και θα το αποκαλείς “μοίρα” | C.J.Jung

Ωφέλη της Ψυχοθεραπείας

Τη δυσκολία της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας έρχεται να αντισταθμίσει ο πλούτος που αποκομίζουμε από αυτήν: η προσωπική μας εξέλιξη, το να γίνουμε πιο λειτουργικοί στις ποικίλες καταστάσεις και προκλήσεις της ζωής, το να ευθυγραμμίσουμε το συναίσθημα, με τη σκέψη και τη δράση μας, το να γίνουμε πιο αυθεντικοί, να δυναμώσουμε ψυχικά, να πετύχουμε τους στόχους που βάζουμε στη ζωή μας.

Ψυχοθεραπεία-ένας ορισμός

Ψυχοθεραπεία είναι η διαδικασία που δίνει το χωρο-χρονικό και ασφαλές πλαίσιο στο άτομο να έρθει σε επαφή και να σχετιστεί με τον ψυχισμό του, έτσι ώστε να γίνει πιο συνειδητό στο πώς αιθάνεται, στο πώς κατανοεί τον εαυτό του και στο πώς αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα πέραν των φαντασιωτικών διαστρεβλώσεων, ώστε να αναλαμβάνει την ευθύνη της ύπαρξής του μέσα από έναν πιο χαλαρό και αυθόρμητο τρόπο.

Το καθήκον του να είσαι ζωντανός είναι το ίδιο με το καθήκον να γίνεις ο εαυτός σου, με το να αναπτύξεις τις δυνατότητες της ατομικότητάς σου | Erich Fromm

Ενδεικτικά και κλείνοντας το άρθρο αυτό, ένα ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής ως συνοδός και συνοδοιπόρος στην θεραπευτική διαδικασία, μπορεί να σε βοηθήσει:

• να κερδίσεις νέα οπτική στα θέματα που σε απασχολούν
• να κατανοήσεις καλύτερα τον εαυτό σου
• να διερευνήσεις τις βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων και των δυσλειτουργικών περιοχών της ζωής και της προσωπικότητάς σου
• να δουλέψεις πάνω σε τραυματικές περιοχές του παρελθόντος και του παρόντος
• να έρθεις σε επαφή με το συναίσθημά σου και να ανοίξεις συναισθηματικά
• να συνενώσεις τα “κομμάτια” σου -τους πολλαπολούς εαυτούς σου έτσι ώστε να βιώνεις μια αίσθηση “ενιαίου εαυτού” – αίσθηση εναρμόνισης με το κέντρο σου και αυτοκυριαρχίας
• να αναπτύξεις τον εαυτό σου με βάση τους στόχους που βάζεις
• να παρέχει το πλαίσιο που θα εισακουστείς βαθια και ουσιαστικά
• να παρέχει το πλαίσιο ασφάλειας, στήριξης, συμπόνοιας, αποδοχής
• να παρέχει το πλαίσιο για συναισθηματική κάθαρση
• να παρέχει το πλαίσιο που θα μπορεί να “κρατήσει” συναισθηματικά τα σκοτεινά σου σημεία, διατηρώντας την επαφή και τη σχέση
• να παρέχει το πλαίσιο για να εκφράσεις ελεύθερα την προσωπικότητά σου

Συνοψίζοντας, το μήνυμά μου για την ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι η φροντίδα του ψυχικού μας κόσμου, που, αν και αόρατος, ορίζει την πραγματικότητά μας μέσα από τις συμπεριφορές, τα συναισθήματα, τις επιλογές που κάνουμε στη ζωή μας. Η συσχέτιση και η επαφή με το «ποιος είμαι»- η κατανόηση του εαυτού, μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τους φόβους, τις δυσκολίες και τις σωματοποιημένες αρρώστιες μας.

Μας βοηθά να εγκαταλείψουμε παλιά δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς και να επιλέξουμε νέους, λειτουργικότερους τρόπους ανταπόκρισής μας στη ζωή. Φροντίζοντας την ψυχική υγεία και τον εσωτερικό μας κόσμο, βελτιώνουμε την ποιότητα της ζωής μας και κατευθυνόμαστε με δημιουργικότητα προς τους στόχους μας!