Τηλεργασία: Θετικός ή αρνητικός αντίκτυπος;

Πριν από ένα χρόνο αιφνιδιαστικά εισέβαλλε στη ζωή και στην καθημερινότητα μας ο κορωνοϊός και μαζί με αυτόν εξίσου αιφνιδιαστικά και μάλλον εκβιαστικά εισέβαλλε και η τηλεργασία, χωρίς, όμως, οι περισσότεροι/ες από εμάς να είναι προετοιμασμένοι/ες, ούτε και εκπαιδευμένοι/ες σε αυτήν την νέα εργασιακή συνθήκη.

Αν και η τηλεργασία ήταν πιο διαδεδομένη στις Η.Π.Α. και στην Βόρεια και Δυτική Ευρώπη από ότι στην Κεντρική, Νότια και Ανατολική Ευρώπη, η παγκόσμια υγειονομική κρίση ήρθε να αλλάξει τα δεδομένα. Είναι ενδεικτικό, ότι εν έτει 2021 το 60% του εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη, εργάζεται μέσω τηλεργασίας. Τι είναι, όμως, η τηλεργασία;

Τηλεργασία, η νέα μορφή απασχόλησης

Η τηλεργασία ή εργασία από απόσταση είναι μια μορφή απασχόλησης, σύμφωνα με την οποία ένας/μία εργαζόμενος/η έχει την δυνατότητα να εργαστεί στον χώρο, όπου επιθυμεί και όχι απαραίτητα στα γραφεία της επιχείρησης, στην οποία εργάζεται, και τις ώρες, όπου τον/ην εξυπηρετούν.

Συνήθως, οι εργαζόμενοι/ες επιλέγουν το σπίτι τους ως χώρο εργασίας αλλά κάποιοι/ες επιλέγουν να δουλεύουν σε χώρους ενοικίασης γραφείων ή σε χώρους εστίασης.

Στην πρώτη περίπτωση οι εργαζόμενοι/ες ονομάζονται τηλεργαζόμενοι/ες, ενώ στην δεύτερη νομάδες εργαζόμενοι/ες ή επιβάτες/ριες του διαδικτύου.

Αξίζει να υπογραμμιστεί, ότι η τηλεργασία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της τεχνολογίας (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο κ.λ.π.), καθώς χωρίς αυτήν δεν θα ήταν εφικτή. Για αυτόν τον λόγο, η τηλεργασία ως μορφή απασχόλησης δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα επαγγέλματα. Για παράδειγμα, ένας γιατρός δεν μπορεί να κάνει διάγνωση σε έναν/μία ασθενή μέσω υπολογιστή, ούτε ένας μηχανικός αυτοκινήτων μπορεί να επισκευάσει ένα αυτοκίνητο από το σπίτι του.

Από την άλλη μεριά, ένας/μία προγραμματιστής/ρια υπολογιστών ή ένας/μία σύμβουλος επιχειρήσεων μπορούν να εργαστούν από την οικία τους.

Κατά συνέπεια, η τηλεργασία δεν απευθύνεται σε επαγγέλματα χειρωνακτικά ή όπου υπάρχει άμεση συσχέτιση με άλλους ανθρώπους αλλά σε επαγγέλματα υπηρεσιών και τεχνικά.

Η τηλεργασία, όπως είναι φυσικό, έχει τους/ις υποστηρικτές/ριες και τους/ις επικριτές/ριες της βασιζόμενοι/ες στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, όπου επιφέρει.

Τα πλεονεκτήματα της τηλεργασίας

Τα θετικά στοιχεία της τηλεργασίας είναι:

1) Δίνεται η δυνατότητα σε άτομα ΑΜΕΑ, σε αυτοαπασχολούμενους, σε νέες μητέρες, σε συνταξιούχους και σε άτομα, που διαμένουν σε απομακρυσμένες περιοχές να εργάζονται και πολλές φορές με πλήρη απασχόληση.

2) Δίνεται η δυνατότητα σε επιχειρήσεις να διευρύνουν τις υπηρεσίες και το πελατολόγιο τους αλλά και να αναζητούν ταλέντα χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς.

3) Οι εργαζόμενοι/ες είναι πιο συγκεντρωμένοι/ες στην εργασία τους και πιο δημιουργικοί/ες με αποτέλεσμα να είναι πιο παραγωγικοί/ες και πιο αποδοτικοί/ες.

4) Οι εργαζόμενοι/ες μπορούν να επιλέξουν το χώρο εργασίας τους (π.χ. μπαλκόνι, κήπος, σαλόνι), τα ρούχα εργασίας τους (π.χ. φόρμα) αλλά και το ωράριο τους (π.χ. πρωί ή απόγευμα).

5) Δημιουργείται μια καλύτερη ποιότητα ζωής, καθώς ο/η εργαζόμενος/η ισορροπεί την προσωπική με την εργασιακή του/ης ζωή.

6) Εξοικονομούνται χρόνος και χρήματα, καθώς τα άτομα δεν χρειάζεται να μετακινηθούν από και προς τα γραφεία της επιχείρησης, όπου εργάζονται. Άμεση συνέπεια αυτού είναι και η μείωση της κυκλοφορικής συμφόρησης, της ρύπανσης, της ενέργειας, των καυσίμων και των ατυχημάτων.

7) Η έλλειψη συγχρωτισμού σε Εταιρείες και στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς έχει ως αποτέλεσμα την μείωση διάδοσης ασθενειών αλλά και των τρομοκρατικών επιθέσεων.

Τα μειονεκτήματα της τηλεργασίας

Από την άλλη πλευρά, τα αρνητικά στοιχεία της τηλεργασίας είναι:

1) Η έλλειψη κοινωνικής συναναστροφής του/ης εργαζομένου/ης με τους/ις συναδέλφους/ισες και τα ανώτερα στελέχη στον εργασιακό χώρο εγείρει ερωτήματα ως προς την οργάνωση, την αναγνώριση και την αξιολόγηση της εργασίας, την καθοδήγηση και ανταλλαγή πληροφοριών, την επαγγελματική και μισθολογική εξέλιξη, την απώλεια προνομίων και επιδομάτων αλλά και την επικοινωνία και σύνδεση μεταξύ των υπαλλήλων.

2) Η έλλειψη τεχνολογικού εξοπλισμού, όπως είναι οι φορητοί υπολογιστές, τα λογισμικά προγράμματα, η πρόσβαση στην επικοινωνία.

3) Η ψηφιακή ανασφάλεια, καθώς τα επιχειρησιακά δεδομένα μπορούν να κλαπούν ή να χαθούν.

4) Η δυσκολία διάκρισης προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, καθώς πολλοί/ες εργάζονται χωρίς συγκεκριμένο ωράριο.

5) Ο συνδυασμός προσωπικής και εργασιακής ζωής για τα άτομα, τα οποία έχουν οικογένεια, καθώς η συνύπαρξη της τηλεργασίας με την τηλεκπαίδευση ή την συνύπαρξη με μικρά ηλικιακά παιδιά καθίσταται πάρα πολύ δύσκολη.

6) Η μείωση αυτοφροντίδας, καθώς πολλοί/ες σταματούν να προσέχουν τον ύπνο, την διατροφή και την εμφάνιση τους.

Παράγοντες αξιολόγησης της τηλεργασίας

Τόσο τα πλεονεκτήματα, όσο και τα μειονεκτήματα της τηλεργασίας είναι σημαντικά χωρίς, όμως, να ισχύουν όλα μαζί για όλους/ες. Λόγου χάρη, ένας εσωστρεφής προγραμματιστής υπολογιστών θα προτιμούσε την τηλεργασία από έναν εξωστρεφή σύμβουλο πωλήσεων βιβλίων. Ένας/μία επαγγελματικός σύμβουλος, που διαμένει στη Δημητσάνα Αρκαδίας, θα προτιμούσε να εργαστεί μέσω διαδικτύου από το να απασχοληθεί ως υπάλληλος σε μια ξενοδοχειακή μονάδα της Δημητσάνας.

Ένας/μία καθηγητής/ρια μαθηματικών με δύο μικρά παιδιά στο σπίτι θα προτιμούσε να διδάσκει σε μια αίθουσα διδασκαλίας σε ένα σχολείο από ότι μέσω ενός υπολογιστή στο σπίτι του/ης, ενώ ταυτόχρονα θα χρειαζόταν να προσέχει και τα παιδιά του/ης. Μία νέα μητέρα, όπου έχει ένα μωράκι μερικών μηνών και είναι μεταφράστρια, θα προτιμούσε να εργαστεί από το σπίτι της, από το να διακόψει την εργασία της. Και τα παραδείγματα θα μπορούσαν να συνεχιστούν επ’ άπειρον.

Από τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό, ότι το αντικείμενο της εργασίας, η οικογενειακή κατάσταση, ο τόπος διαμονής, η προσωπικότητα του/ης εργαζομένου/ης, καθώς και η εργασιακή κουλτούρα αποτελούν σημαντικούς παράγοντες αξιολόγησης της τηλεργασίας. Συνεπώς, ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση, όπου εξετάζουμε, η τηλεργασία μπορεί να κριθεί θετική ή αρνητική.

Σε κάποιες περιπτώσεις θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ένα υβριδικό μοντέλο, δηλαδή οι εργαζόμενοι/ες να πηγαίνουν κάποιες μέρες στο γραφείο και κάποιες άλλες μέρες να εργάζονται από το σπίτι τους.

Η τηλεργασία ως ευκαιρία

Αυτή η πρόταση λαμβάνει θετική ανταπόκριση από πολλά άτομα και επιχειρήσεις, αν και σύμφωνα με έρευνες, όπου διεξάγονται κατά καιρούς σε Ευρωπαϊκές χώρες, η οριακή πλειοψηφία των εργαζομένων επιθυμεί να επιστρέψει στα γραφεία των εταιρειών μετά την πανδημία, ενώ μια μεγάλη μειοψηφία θα επιθυμούσε να συνεχίσει να εργάζεται από την οικία του και μετά το τέλος της υγειονομικής κρίσης.

Στην Ελλάδα, το εργατικό δυναμικό γνώρισε την τηλεργασία ως μορφή απασχόλησης κάτω από αντίξοες συνθήκες και για αυτόν τον λόγο, οι περισσότεροι/ες Έλληνες/ιδες δεν τάσσονται υπέρ της. Ωστόσο, αν αποσυνδέσουμε την τηλεργασία από τον κορωνοϊό, την εφαρμόσουμε με τις κατάλληλες υποδομές και συνθήκες και της δώσουμε μια ευκαιρία, τότε, ίσως, διαπιστώσουμε, ότι έχουμε περισσότερα να κερδίσουμε από αυτήν παρά να χάσουμε.

Πηγές:

1) el.wikipedia.org
2) naftemporiki.gr 
3) el.wikibooks.org