Συνέντευξη με την Ειρήνη Γελέκη, Ψυχολόγο και Επιστημονική Συνεργάτιδα της Πύλης Ψυχολογίας

Στα πλαίσια της ενότητας Συνεντεύξεις Ειδικών Ψυχικής Υγείας έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε την Επιστημονική Συνεργάτιδα, Ειρήνη Γελέκη. Η κ. Γελέκη μίλησε στην Psychology.gr και στην Χρύσα Πράντζαλου, για τις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που ακολουθεί, καθώς και για την κατάσταση της ψυχοθεραπείας στην Ελλάδα σήμερα. Απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με την πρώτη συνεδρία ψυχοθεραπείας και συζητήσαμε μαζί της μια ποικιλία θεμάτων γύρω από αυτό το πλαίσιο.

Παρακάτω, θα βρείτε τις ερωτήσεις που της υποβάλαμε, αλλά και τις απαντήσεις της ειδικού.

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς κα Γελέκη...

Αποφοίτησα από το τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου το 2008. Η ψυχοθεραπευτική μου εκπαίδευση περιλαμβάνει τη Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία ( 3 χρόνια ), τη Συστημική Συμβουλευτική/ Συστημικό Ψυχόδραμα και τη Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία/ Κλινική Υπνοθεραπεία ( 2 χρόνια ). Στο παρόν είμαι εκπαιδευόμενη στη Συστημική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική στο 4ετές πρόγραμμα του Κέντρου Συστημικής Μελέτης και Θεραπείας.Επίσης έχω μετεκπαιδεύσεις στη Κλινική Ψυχοπαθολογία, στην υποστήριξη στις Μαθησιακές Δυσκολίες, στη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας & Επαγγελματικού Προσανατολισμου, σε θέματα που αφορούν τη συμβουλευτική και την ψυχολογία των παιδιών & εφήβων, κλπ.

Είμαι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το ΠΜΣ "Παιδαγωγική μέσω καινοτόμων τεχνολογιών & Βιοιατρικών προσεγγίσεων" του Παν/μίου Δυτικής Αττικής. Το πεδίο των μεταπτυχιακών μου σπουδών εστιάζει μεταξύ άλλων στους τομείς της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, της Παιδαγωγικής, της Κοινωνικής Νευροεπιστήμης, της Ψυχοκοινωνικής στήριξης παιδιών και εφήβων και της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. 

Αγαπώ το επάγγελμά μου και την επιστήμη της Ψυχολογίας, ενδιαφέρομαι να μαθαίνω καινούρια πράγματα, διαβάζοντας, παρακολουθώντας σεμινάρια, κλπ. Αντιλαμβάνομαι την ψυχοθεραπεία ως μια μορφή βιωματικής μάθησης, καθώς μέσα από αυτήν επεξεργαζόμαστε τις εμπειρίες μας, μαθαίνουμε για τον ίδιο μας τον εαυτό, αναπτυσσόμαστε ως προσωπικότητες και μαθαίνουμε νέους τρόπους να ξεπερνάμε τις δυσκολίες μας και να επικοινωνούμε με τους άλλους.

Για ποιο λόγο επιλέξατε να ακολουθήσετε επαγγελματική καριέρα στον τομέα της ψυχολογίας;

Ως έφηβη μου άρεσε να διαβάζω ό,τι είχε σχέση με ψυχολογία και αυτογνωσία. Θυμάμαι ότι σε ένα νεανικό περιοδικό της τότε εποχής μου άρεσαν οι σελίδες που αφιέρωνε σε θέματα ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως το άγχος, οι σχέσεις των εφήβων, η σεξουαλική υγεία, η νευρική ανορεξία, κλπ. Στη Β’ Λυκείου έτυχε να διαβάσω ένα βιβλίο σχετικά με το άγχος των εξετάσεων, το οποίο ήταν από ψυχολόγους συγγραφείς. Εκτός από τις συμβουλές σχετικά με τη σχολική μελέτη, περιέγραφε πώς οι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας μπορεί να μας εμποδίζουν να πετύχουμε τους στόχους μας και πώς να διαχειριζόμαστε το άγχος. Και όλα αυτά γραμμένα σε ένα ύφος πολύ ευχάριστο και υποστηρικτικό για έναν έφηβο.

Έτσι οι σπουδές ψυχολογίας ήταν η πρώτη μου επιλογή καθώς ονειρευόμουν να βοηθώ κι εγώ τους άλλους στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο σχολείο, στις σχέσεις τους, στην αυτοεικόνα τους, κλπ. Η ψυχολογία είναι μια επιστήμη που περιλαμβάνει μια ποικιλία κλάδων και εφαρμογών, εξελίσσεται συνεχώς και μπορεί να μας βοηθά να εξελισσόμαστε κι εμείς.

Τι ψυχοθεραπευτική προσέγγιση ακολουθείτε στη δουλειά σας;

Ακολουθώ τις εξής ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις: Γνωσιακή- Συμπεριφορική, Συστημική και Βιοθυμική. Σε συνεργασία με τον θεραπευόμενο, ανάλογα με το θέμα που φέρει, τις ανάγκες του από την ψυχοθεραπεία και αυτό που παρατηρεί ότι λειτουργεί καλύτερα σε εκείνον, επιλέγουμε είτε μία μόνο προσέγγιση, είτε τη σύνθεσή τους. Επίσης στις εκπαιδεύσεις που έχω παρακολουθήσει, εντάσσονται και κάποιες τεχνικές δανεισμένες από τη θεραπεία Σχημάτων, την Gestalt και την Προσωποκεντρική.  Για τα παιδιά (άνω των 8 ετών) ακολουθώ κυρίως τη Γνωσιακή- Συμπεριφορική προσέγγιση.  Για τους εφήβους ακολουθώ τη Γνωσιακή- Συμπεριφορική και τη Συστημική. Για τους ενήλικες ακολουθώ και τις τρεις παραπάνω προσεγγίσεις, όπως περιέγραψα.

Μιλήστε μας λίγο γι αυτή την προσέγγιση. Για ποιο λόγο την επιλέξατε; Ποια είναι τα σημαντικά σημεία αυτής;

Επέλεξα να σπουδάσω ένα εύρος ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων διότι πιστεύω ότι κάθε προσέγγιση έχει να προσφέρει βοήθεια μέσα από τη δική της οπτική και η σύνθεσή τους προσφέρει ευελιξία στον τρόπο που θα δουλέψουμε μαζί με τον θεραπευόμενο.

Η Γνωσιακή- Συμπεριφορική προσέγγιση είναι αρκετά δομημένη στην πορεία που ακολουθεί, μας βοηθά να αποκτήσουμε πιο συγκροτημένο και κριτικό τρόπο σκέψης, να ενδυναμώσουμε την αυτοεκτίμησή μας και να αποκτήσουμε διεκδικητική συμπεριφορά. Βασική αρχή της είναι ότι οι σκέψεις και οι βαθύτερες πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο συνδέονται με αντίστοιχα συναισθήματα και επηρεάζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε τις καταστάσεις της καθημερινότητάς μας, καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισης τους. Στόχος είναι ο εντοπισμός των αρνητικών σκέψεων και των βαθύτερων δυσλειτουργικών πεποιθήσεων, η αμφισβήτηση και αναδόμησή τους, έτσι  ώστε το άτομο να οδηγηθεί σε πιο λειτουργικές σκέψεις, βελτίωση των συναισθημάτων και νέους τρόπους συμπεριφοράς.

Το Συστημικό Ψυχόδραμα περιλαμβάνει στοιχεία από τη Συστημική Θεραπεία, το κλασικό Ψυχόδραμα, την Gestalt και άλλες ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις. Πρόκειται για μια άμεσα βιωματική μέθοδο, η οποία βοηθά το άτομο να αναπαραστήσει στο "εδώ και τώρα" της συνεδρίας το θέμα που τον απασχολεί, τις σχέσεις του με τους άλλους, αλλά και τη σχέση του με πλευρές του εαυτού του. Η οπτική αναπαράσταση και εκδραμάτιση των θεμάτων που απασχολούν το άτομο, βοηθούν ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση των συναισθημάτων του, των μοτίβων που ακολουθεί στις σχέσεις και στη συμπεριφορά του, ενώ αναδύονται σχετικά ζητήματα και πιθανές λύσεις. Εφαρμόζεται κυρίως σε ομάδα, αλλά μπορεί να προσαρμοστεί και στην ατομική ψυχοθεραπεία.

Δείτε την αρθρογραφία της: Ε.Γελέκη στην Πύλη Ψυχολογίας - Psychology.gr

Συνεχίζω να εκπαιδεύομαι στη Συστημική Ψυχοθεραπεία επειδή μου αρέσει ο τρόπος που διερευνά τις ανθρώπινες σχέσεις, την επικοινωνία και τα κοινωνικά φαινόμενα. Μπορεί να αξιοποιηθεί σε ένα μεγάλο εύρος ψυχοσυναισθηματικών προβλημάτων, ατομικά είτε σε ομάδα. Η προσέγγιση αυτή αντιλαμβάνεται το άτομο ως μέρος ενός συστήματος/ μιας ομάδας, όπως είναι η οικογένεια, η συντροφική σχέση, το εργασιακό περιβάλλον, η σχολική τάξη, κλπ. Τα μέλη ενός συστήματος βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ τους και με το κοινωνικό περιβάλλον τους, το επηρεάζουν και επηρεάζονται από αυτό.

Τα δυσλειτουργικά συμπτώματα που εμφανίζει κάποιος μέσα στο σύστημα που εντάσσεται, δεν αντιμετωπίζονται ως ατομικό πρόβλημα, αλλά ως ένδειξη ότι υπάρχει μια αναστάτωση ή δυσλειτουργία μέσα στο σύστημα. Γι' αυτό χρειάζεται να γίνει κάτι διαφορετικό στην αλληλεπίδραση των μελών του, ώστε μέσω της αλλαγής  να επέλθει η ισορροπία στο άτομο και τις μεταξύ τους σχέσεις. Προάγεται η εστίαση στη λύση και όχι στο πρόβλημα, στις ικανότητες του ατόμου για αλλαγή, η θετική αναπλαισίωση, η επίλυση των συγκρούσεων, κλπ.

Η Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία εντάσσεται στις Συναισθηματικές Ψυχοθεραπείες του Υποσυνειδήτου και βασίζεται στα σύγχρονα ευρήματα της επιστήμης της Νευροβιολογίας.Συνθέτει ένα εύρος ψυχοθεραπευτικών μεθόδων, όπως οι τεχνικές νοερής απεικόνισης, το Συμβολόδραμα, η Θεραπεία των Καταστάσεων του Εγώ, κλπ. Εστιάζει στο πώς οι εμπειρίες μας αποθηκεύονται στη συναισθηματική μας μνήμη (μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου) και θεωρεί ότι η νόηση, τα συναισθήματα, οι μνήμες, οι σωματικές αισθήσεις και οι εμπειρίες μας αλληλοσυνδέονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Οι τεχνικές που αξιοποιούνται στη Βιοθυμική βοηθούν το άτομο να έρθει σε επαφή με το υποσυνείδητο και να αναγνωρίσει πλευρές του εαυτού του, οι οποίες σχετίζονται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο παρόν. Έτσι επεξεργάζεται τις εμπειρίες του και τα μπλοκαρισμένα συναισθήματα που συνδέονται με αυτές σε ένα βαθύτερο επίπεδο, συχνά μέσω συμβολικών στοιχείων και της αξιοποίησης της φαντασίας, ώστε να τα αναγνωρίσει, να τα απελευθερώσει και να οδηγηθεί σε νέους τρόπους αντιμετώπισης των θεμάτων που τον απασχολούν στο παρόν.

Ποια είναι η κατάσταση της ψυχοθεραπείας σήμερα στην Ελλάδα; Υπάρχει ακόμη το "στίγμα" ή οι άνθρωποι απευθύνονται άφοβα στους ειδικούς;

Πιστεύω ότι σήμερα τα πράγματα είναι καλύτερα σε σχέση με δέκα χρόνια πριν. Υπάρχει πλέον εύκολη πρόσβαση μέσω του ίντερνετ για ενημέρωση σχετικά με θέματα ψυχικής υγείας. Επίσης υπάρχει πρόσβαση στις σελίδες των Πανεπιστημίων και άλλων εκπαιδευτικών φορέων ώστε να ενημερωθεί κάποιος για το αντικείμενο των σπουδών μας. Πλέον γίνεται κατανοητό ότι η ψυχική υγεία μας αφορά όλους, ώστε να νιώθουμε και εμείς καλά με τον εαυτό μας αλλά και να στρεφόμαστε σε πιο ισορροπημένες σχέσεις. Παρόλα αυτά βλέπω ότι ακόμα υπάρχει ο φόβος του στίγματος του «τρελού» ή του «αδύναμου».

Παρατηρώ ότι οι άντρες είναι πιο συχνά διστακτικοί, ενώ οι γυναίκες είναι πιο ανοιχτές στην ψυχοθεραπεία ή γενικότερα να ασχοληθούν με την αυτογνωσία τους μέσα από ποικίλους τρόπους. Επίσης έχω ακούσει από κάποιους ανθρώπους την αντίληψη ότι ο ψυχολόγος είναι ένας «απειλητικός» τύπος που «διαβάζει» το μυαλό των άλλων και τους επιβάλλεται ή αντιθέτως μέσα σε μία συνεδρία θα τους λύσει όλα τους τα προβλήματα χωρίς κόπο.

Και για τη χρήση της κλινικής ύπνωσης στην ψυχοθεραπεία, υπάρχουν κάποιες διαστρεβλωμένες αντιλήψεις, όπως πχ ότι το άτομο δεν ελέγχει τον εαυτό του, χειραγωγείται, κλπ. Όλα τα παραπάνω είναι λανθασμένα και θεωρώ ότι έχουν προέλθει από παλιότερα στερεότυπα και από κάποιες κινηματογραφικές ταινίες. Προτείνω την ενημέρωση μέσα από έγκυρες ιστοσελίδες και βιβλία που απευθύνονται στο ευρύ κοινό.

Τι θα λέγατε σε κάποιον που διστάζει να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία;

Αρχικά να εξετάσει τους λόγους για τους οποίους διστάζει να ξεκινήσει. Υπάρχει κάτι που τον προβληματίζει σχετικά με την ψυχοθεραπεία; Μήπως λόγω της απογοήτευσης που βιώνει, πιστεύει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει η κατάσταση; Ο δισταγμός αφορά δικές του προσωπικές ανησυχίες ή τον απασχολεί περισσότερο τι θα πουν οι άλλοι αν ακούσουν ότι κάνει ψυχοθεραπεία; Επίσης να εξετάσει για ποιούς λόγους θέλει να ξεκινήσει, για παράδειγμα ποιό είναι το αρχικό του αίτημα και τι προσδοκίες έχει από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία; Πώς θα ήθελε να νιώθει, να συμπεριφέρεται κλπ. μετά την ολοκλήρωση των συνεδριών και πόσο ρεαλιστικοί είναι αυτοί οι στόχοι;

Η πορεία της ψυχοθεραπείας δεν είναι πάντα εύκολη, επειδή θα χρειαστεί να γνωρίσουμε τον εαυτό μας εσωτερικά, να έρθουμε σε επαφή με τα βαθύτερα συναισθήματα και πρότερες εμπειρίες που μας επηρεάζουν στο παρόν, οι οποίες δεν είναι πάντα ευχάριστες. Χρειάζεται να δουλέψουμε κι εμείς με τον εαυτό μας εντός και εκτός της συνεδρίας και να αφιερώσουμε χρόνο, καθώς ο ψυχοθεραπευτής δεν είναι ο μάγος του παραμυθιού που θα λύσει ξαφνικά όλα μας τα προβλήματα. Θα μπορούσε να ρωτήσει τον ειδικό που θα επισκεφθεί για όποια απορία έχει. Επίσης αν π.χ. δεν μας ταίριαξε κάποιος ως ψυχοθεραπευτής δε σημαίνει ότι δεν μας ταιριάζει κανένας.

Πείτε μας λίγα λόγια για την ατμόσφαιρα της 1ης συνεδρίας...

Στις πρώτες συνεδρίες γίνεται διερεύνηση του θέματος για το οποίο ήρθε ο συμβουλευόμενος, τίθενται οι στόχοι που επιθυμεί, ενημερώνω για τη δεοντολογία και τη διαδικασία των συνεδριών, κλπ. Επίσης θεωρώ πολύ σημαντικό το χτίσιμο της θεραπευτικής σχέσης μέσω της δημιουργίας κλίματος ενσυναίσθησης, εμπιστοσύνης και αποδοχής. Οι συνεδρίες αποτελούν το ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί κάποιος να εκφραστεί και να μιλήσει ελεύθερα για αυτά που τον απασχολούν. Ενθαρρύνω τη λήψη ανατροφοδότησης σε κάθε συνεδρία. Ως ψυχολόγος παρέχω τις κατάλληλες μεθόδους, όμως δεν επιβάλλω στο θεραπευόμενο να κάνει ή να μιλήσει για κάτι που δεν θέλει. Συνεργαζόμαστε από κοινού για να ανακαλύψει ποιοι τρόποι του ταιριάζουν, ώστε να καλλιεργήσει το δυναμικό του και να συνεχίσει αυτόνομα την αλλαγή που επιθυμεί και μετά την ολοκλήρωση των συνεδριών.

Μπορείτε να αναφέρετε κάποιο πολύ ιδιαίτερο ή παράξενο περιστατικό που συνέβη στη δουλειά σας;

Πιστεύω ότι η ψυχοθεραπεία είναι ένας ιδιαίτερος και σημαντικός τρόπος για να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να τον αγαπήσουμε ουσιαστικά, απαλλασσόμενοι από εγωκεντρισμούς. Έτσι χαίρομαι πάντα όταν βλέπω τους θεραπευόμενούς να εξελίσσονται, να ανακαλύπτουν θετικά στοιχεία και ικανότητες που δεν πίστευαν πριν ότι διαθέτουν, να έρχονται σε επαφή με τα συναισθήματά τους, να ξεκινούν να κάνουν επιλογές που τους εκφράζουν πραγματικά και να αναλαμβάνουν την ευθύνη του εαυτού τους για να πετύχουν τους στόχους τους.

Που μπορούν να απευθυνθούν όσοι ενδιαφέρονται να κλείσουν κάποιο ραντεβού;

Δείτε αναλυτικές πληροφορίες για την: Ειρήνη Γελέκη στην Πύλη Ψυχολογίας - Psychology.gr