Γιατί τιμωρώ συνεχώς τον εαυτό μου;

Το μαρτύριο των ενοχών, η ντροπή και η επικριτική φωνή μέσα μας είναι το τίμημα που πιστεύουμε ότι πρέπει να πληρώσουμε για αρνητικές πτυχές της ζωής μας, μέσω της αυτοτιμωρίας. 

Πιστεύετε στα αλήθεια ότι σας αξίζει η τιμωρία; Tι κακό έχετε διαπράξει ώστε να βασανίζετε τον εαυτό σας με υποτιμητικές σκέψεις, θυμό, απελπισία, ενοχή, ξεσπάσματα και δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς;

Σας βοηθάνε αυτοί οι τρόποι να λύσετε τα προβλήματά σας;
Σας βοηθούν να ανακτήσετε την αυτοεκτίμησή σας;
Σας ανακουφίζουν και σας ηρεμούν;
Βλέπετε τα πράγματα και τον εαυτό σας πιο αντικειμενικά, ρεαλιστικά και αισιόδοξα; 

Δεν νομίζω ότι μας αρέσει να υποφέρουμε με την θέλησή μας. Απλώς, δεν γνωρίζουμε ότι έχουμε και άλλες επιλογές εκτός της αυτοτιμωρίας. Όπως μαθαίνουμε ένα συγκεκριμένο μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς, έτσι μπορούμε να το ξεμάθουμε, και χωρίς άλλο πόνο και προσωπική συναισθηματική κακοποίηση. 

Τιμωρώ τον εαυτό μου.. για να τιμωρήσω τους γονείς μου

Τι θα πονούσε και θα πλήγωνε περισσότερο τους γονείς σας; 

Μήπως η πορεία σας και οι πράξεις σας οδηγούν προς τα εκεί; 

Έχετε σκεφτεί ποτέ, ''καλά να πάθουν'', ''το άξιζαν'', ''ας ταλαιπωρηθούν και αυτοί λίγο'', ''να ορίστε πως με καταντήσατε'', ''εξαιτίας σας καταστρέφομαι, δείτε το''; 

Ο θυμός αυτός είτε εκφράζεται είτε μεταφράζεται με λέξεις στο μυαλό και διατηρείται μια πικρία, ένα μεγάλο παράπονο. Ακόμη και ο σιωπηλός θυμός τροφοδοτεί μια εκδικητική ενέργεια προς αυτούς που μας πλήγωσαν. Αν δεν έχουμε μάθει παραγωγικούς τρόπους διαχείρισης, έμμεσα, κάνοντας κακό στον εαυτό μας, πιστεύουμε ότι θα κάνουμε τον άλλον να πονέσει.

Μια γυναίκα που αδυνατεί να νιώσει ευτυχισμένη, που πηγαίνει από τη μια αποτυχημένη σχέση στην άλλη, που δε θέλει να κάνει οικογένεια, από αντίδραση, υπονοεί ''δεν θα σας δώσω αυτή τη χαρά, θέλω να με βλέπετε μόνη''. 

Πολλές φορές ακόμη και στη θεραπεία, τα άτομα δεν βιάζονται να βελτιωθούν για να μην τους δουν καλά οι δικοί τους. Και το λένε. Θέλουν να υποφέρουν οι γονείς όπως υπέφεραν εκείνοι.

Το θέμα είναι εάν κάποιος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και στερείται του θάρρους και της δύναμης να εκφράσει το θυμό προς τους γονείς, στρέφει την επιθετικότητα και το θυμό στον εαυτό του.

Σκέφτεται πόσο ανίκανος ή άχρηστος είναι, νιώθει μειονεκτικά, ότι δεν αξίζει, συμπεριφέροντας με δυσλειτουργικούς φαύλους κύκλους, φέρνοντας έξτρα αποτυχίες, επιβεβαιώνοντας την αρνητική εικόνα για τον εαυτό αλλά κερδίζοντας παράλληλα το ''δεν θα τους δώσω το δικαίωμα να χαρούν για μένα''. 

Με ποιούς τρόπους αυτο-τιμωρούμαστε; 

Μέσα από τη χρήση ουσιών, αλκοόλ, φαρμάκων. 

Οι διατροφικές διαταραχές, νευρική ανορεξία και βουλιμία, χρησιμοποιώντας το φαγητό, την κατανάλωση ή στέρηση ως επιβράβευση/τιμωρία . 

Άτομα που απομονώνονται από αισθηματικές και φιλικές σχέσεις γιατί δεν πιστεύουν ότι αξίζουν την αγάπη. 

Επιλέγοντας δραστηριότητες ή δουλειές που δεν θέτουν ψηλά τον πήχη. Αυτός είναι ο φόβος της αποτυχίας, αυτοσαμποτάροντας τον εαυτό μας, και υπονομεύοντας τις ικανότητές μας. 

Αυτοτραυματισμός, σκόπιμος πόνος στον εαυτό.  Ο σωματικός πόνος απαλύνει το βάσανο, αναπληρώνει το κενό, γιατί μέσα από το δέρμα το άτομο φωνάζει ΄πονάω άρα υπάρχω'. Μέσα από το τραύμα τιμωρεί τον εαυτό για πεποιθήσεις ανικανότητας και αποτυχίας που πιστεύει ότι έχει και τον εμποδίζουν να καλλιεργήσει τις σχέσεις που ονειρεύεται. 

Άρνηση να αναζητήσουμε βοήθεια. Παρόλο που δε νιώθουμε καλά, παρόλο που ξέρουμε ότι μια βοήθεια θα ήταν δώρο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων μας, αναβάλλουμε να ζητήσουμε βοήθεια, όχι απαραίτητα από ειδικό, αλλά και από φίλο ή γονείς, σαν να προτιμούμε να υποφέρουμε. Δεν είναι ότι μας αρέσει να υποφέρουμε. Άλλες φορές πιστεύουμε υποσυνείδητα ότι πρέπει να νιώθουμε άσχημα σαν να το αξίζουμε και άλλες φορές τοποθετώντας τον εαυτό μας σε ένα κάδρο αυτολύπησης θεωρούμε ότι θα κάνουμε τους άλλους να μας προσέξουν, να μας δώσουν λίγη παραπάνω σημασία, να μας φροντίσουν, να μας πουν ένα καλό λόγο. Δεν το κάνουμε εσκεμμένα, απλά είναι ένας δικός μας μηχανισμός που έχουμε αναπτύξει για να πετύχουμε λίγο ενδιαφέρον από τους άλλους, μια ανάγκη που βγαίνει έντονα εάν ήμασταν συναισθηματικά στερημένα ή παραμελημένα παιδιά από τους γονείς μας. 

Εσωτερικός επικριτικός διάλογος με τον εαυτό μας 'δεν μπορώ... δεν θα έπρεπε να... δεν είμαι αρκετά καλός... πάντα χάλια τα κάνω... δεν θα μπορέσω ποτέ... είμαι κατώτερος... ποτέ δεν θα μπορέσω να τα καταφέρω...'

Διαλέγοντας ανθρώπους τοξικούς που δεν μας εξελίσσουν. Συντρόφους και φίλους που μας κρατάνε στάσιμους, μας κακομεταχειρίζονται, δεν μας συμπεριφέρονται με σεβασμό και αγάπη. Πολλές φορές ξέρουμε ότι δεν προσφέρουν τίποτα οι σχέσεις που έχουμε με κάποιους ανθρώπους παρόλα αυτά συνεχίζουμε να τις διατηρούμε.

Με έμμονες ιδέες, ψυχαναγκασμούς /καταναγκασμούς. Οι αντιλήψεις που έχουν διαμορφωθεί με την πάροδο του χρόνου σε άτομα με ψυχαναγκαστικά χαρακτηριστικά έχουν συχνά το περιεχόμενο της τιμωρίας. 'Πρέπει κάποιος να είναι τέλειος, εάν δεν είναι τέλειος, τότε είναι λάθος, και τα λάθη τιμωρούνται'. Λόγω της αυξημένης υπερυπευθυνότητας για τους άλλους, το άτομο νιώθει ένοχο όταν δεν προλάβει μια καταστροφή, πιστεύοντας ότι είχε τη δύναμη να το κάνει. Άρα οι άλλοι υποφέρουν εξαιτίας της ανικανότητάς του να παρέμβει εγκαίρως. Είναι η ανάγκη για έλεγχο των πάντων, και η ανάγκη για ασφάλεια. Η ενοχικότητα, πολλές φορές ταυτίζει το 'έκανα κάτι κακό με το είμαι κακός άνθρωπος'. Εάν κάποιος έχει την πεποίθηση ή την σκέψη ότι είναι κακός, μέσα του πιστεύει ότι αξίζει να τιμωρηθεί. 

Τα ψυχολογικά προβλήματα που συνδέονται με την αυτοτιμωρία

Οι διάφορες πτυχές της αυτοτιμωρίας έρχονται ως αποτέλεσμα τραυματικών και στρεσογόνων γεγονότων στη ζωή που έχουν πλάσει μέσα μας σκέψεις και πεποιθήσεις για τις οποίες αξίζουμε την τιμωρία ή ότι πρέπει να υποφέρουμε και να έχουμε ενοχές. Αυτό όμως είναι ένα μέγα λάθος, γιατί ο άνθρωπος κινείται γύρω από την τροχιά μιας ψευδαίσθησης για τον εαυτό του και την ζωή του. Επί της ουσίας πληρώνει τις αμαρτίες άλλων χωρίς να φταίει, και δημιουργείται ένα φαύλος κύκλος όλο προβλήματα. 

Άγχος, κατάθλιψη, ψυχαναγκασμοί, κρίσεις πανικού, υπέρμετρη ενοχικότητα, αισθήματα μοναξιάς, κενού, απαισιοδοξία, δυσκολία στην επιλογή και σύναψη εποικοδομητικών σχέσεων, είναι μόνο λίγα από τα προβλήματα που συνοδεύουν την αυτοτιμωρία. 

Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας αλλοιώνεται, τα ΄λάθη' και οι αποτυχίες επισκιάζουν τις ποιότητές μας και τα θετικά χαρακτηριστικά, ξεχνούμε τις αξίες που μας αντιπροσωπεύουν, εστιάζουμε στα αρνητικά σημεία, καταστροφολογούμε, βλέπουμε τα πάντα ανούσια, και αδυνατούμε να δούμε στον καθρέφτη μας τους λόγους για τους αποίους είμαστε μοναδικοί. 

Πως να το αντιμετωπίσω; 

Μέχρι στιγμής μπορεί να προκαλούσαμε έμμεσα ή άμεσα συναισθηματικό στρες στον εαυτό μας, χωρίς να κερδίσουμε κάτι και χωρίς να δούμε λίγο φως στο σκοτάδι. Όλοι επιθυμούμε να μας συμπεριφέρονται με αγάπη και στοργή, το ίδιο χρειάζεται να κάνουμε και προς τον εαυτό μας.

Γιατί οι άλλοι μπορούν και όχι εγώ; 

Όλοι μπορούμε, αρκεί να βρούμε τον τρόπο που δεν μάθαμε ποτέ να χρησιμοποιούμε. 

Ψυχοθεραπεία: Η σχέση με τον ψυχοθεραπευτή θα είναι μια σχέση που θα εμπνέει την εμπιστοσύνη, την κατανόηση και την ενσυναίσθηση προσφέροντας την ελευθερία να εκφράσει το άτομο αυτά που θέλει, όσα τον δυσκολεύουν και όσα θέλει να λύσει.

Μέσα από την καθοδήγηση, τη συνεργασία, τα θεραπευτικά εργαλεία, και την προσωπική δουλειά του ατόμου, μπορεί να ανακτήσει την αυτοεκτίμησή του, να απαλλαχτεί από την ενοχικότητα και την τάση να απολογείται συνεχώς, να συμπεριφέρεται με εναλλακτικές συμπεριφορές και όχι με την αυτοτιμωρία, να δει τα ωφέλη της αλλαγής πρακτικά και βιωματικά, να τολμά, να διεκδικεί, να αμφισβητεί τις σκέψεις του, να διαχειρίζεται τα δυσάρεστα συναισθήματα, και να μάθει να πράττει με βάση το πραγματικό του συμφέρον.