Ακρόαση άρθρου......

Τα συναισθήματα είναι συγκινησιακές καταστάσεις που εκφράζονται μέσω σωματικών αισθήσεων και εντάσεων, μέσω της μη - λεκτικής επικοινωνίας (χειρονομίες, κινήσεις, εκφράσεις του προσώπου, στάση του σώματος, οπτική επαφή, κλπ.) και μέσω στοιχείων όπως ο ρυθμός, τόνος και ένταση της φωνής κ.λπ, ενώ ο τρόπος που τα αντιλαμβανόμαστε και τα περιγράφουμε, επηρεάζεται από τις εμπειρίες, τα κίνητρα και τις βαθύτερες πεποιθήσεις μας.

Αυτός ο τρόπος αντίληψης επηρεάζει την ποιότητα και την ένταση της συναισθηματικής εμπειρίας.

Ο ρόλος της αμυγδαλής στη συναισθηματική διέγερση

Σε επίπεδο φυσιολογίας, η συναισθηματική διέγερση ενεργοποιεί δομές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συγκέντρωση, τα κίνητρα και την αξιολόγηση των ερεθισμάτων που προσλαμβάνονται από το περιβάλλον.

Επίσης, εμπλέκει την ενεργοποίηση του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος και δομές του εγκεφάλου όπως τον θάλαμο, τον υποθάλαμο και την αμυγδαλή, προκαλώντας ποικίλες σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές.

Η αμυγδαλή έχει άμεση σχέση με την άμεση ενεργοποίηση και έκφραση των συναισθημάτων, ιδιαίτερα το φόβο, το άγχος και τον θυμό, ενώ σε συνδυασμό με τις συναισθηματικές καταστάσεις συντονίζει και τις αυτόνομες ενδοκρινικές αποκρίσεις.

Κατέχει επίσης καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του συναισθηματικού περιεχομένου της μνήμης.

Ορισμένες αναμνήσεις από βιώματά τα οποία συνδέονται με έντονα συναισθήματα, αποθηκεύονται στη μνήμη μας χωρίς όμως να τα έχουμε συνειδητοποιήσει απόλυτα. Έτσι ορισμένα ερεθίσματα που ερμηνεύονται ως συναφή με αυτές τις μνήμες, μπορεί να εκληφθούν ως απειλητικά για τον οργανισμό.

H αμυγδαλή μπορεί να δέχεται ερεθίσματα μέσω των αισθήσεων μας πριν από τη συνειδητή επεξεργασία τους, γι αυτό το λόγο όταν νιώσουμε φόβο ή άγχος μπορεί να παρατηρήσουμε ότι αντιδρούμε με τρόπο «αυτόματο», χωρίς να σκεφτόμαστε λογικά ή εκδηλώνοντας ανεπιθύμητα σωματικά συμπτώματα.

Αποκτήστε το βιβλίο Το υποσυνείδητο μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Προσεγγίσεις για τη λειτουργικότητα των συναισθημάτων

Για μια μεγάλη χρονική περίοδο, εθεωρείτο ότι τα συναισθήματα δεν έχουν κάποια χρήσιμη λειτουργία. Πολλοί ψυχολόγοι και φιλόσοφοι είχαν υιοθετήσει θεωρήσεις προηγούμενων αιώνων, όπου πίστευαν ότι τα συναισθήματα αποδιοργανώνουν τη λογική, επομένως πρέπει να ελέγχονται και να καταστέλλονται.

Ζητήματα Ηθικής και Δεοντολογίας στην Άσκηση της Ψυχοθεραπείας
Κύκλος Σεμιναρίων για Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας | Γενική είσοδος: 35 ευρώ
Θεματικές Ενότητες: Διπλές σχέσεις θεραπευτή – θεραπευόμενου | Ψυχική ανθεκτικότητα του θεραπευτή | Υπέρβαση – παραβίαση ορίων στην ψυχοθεραπευτική σχέση | Ειδικές προκλήσεις στην ψυχοθεραπεία | Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας | Διαχείριση εξω-θεραπευτικών πληροφοριών | Διατήρηση και άρση του απορρήτου

Οι σύγχρονες προσεγγίσεις για τη λειτουργικότητα των συναισθημάτων υποστηρίζουν ότι αυτά επιτελούν σημαντικό ρόλο στην αφομοίωση της εμπειρίας, στη μάθηση, στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη, στην ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων, ενώ συμβάλλουν και στη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων και την πρόοδο μιας κοινωνίας ως προς τις αξίες και τους θεσμούς της.

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι τα συναισθήματα επιτελούν σημαντικές λειτουργίες προσαρμογής του ατόμου στο περιβάλλον του, αλλά και λειτουργίες κοινωνικού συντονισμού.

Σε ατομικό επίπεδο, τα συναισθήματα συμβάλλουν στη γενική προσαρμογή του ανθρώπου, προετοιμάζουν για επερχόμενη δράση και επιτρέπουν στην αξιολόγηση και την προσαρμογή της συμπεριφοράς ώστε να επιτευχθεί κάποιος στόχος.

Επίσης, συμβάλουν θετικά στην εγκεφαλική απαρτίωση, δηλαδή στην αρμονική συνεργασία του δεξιού και αριστερού ημισφαιρίου του και στο συντονισμό των λειτουργιών όλου του συνόλου των νοητικών προγραμμάτων του εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε τις εμπειρίες μας από μια ολιστική σκοπιά που εμπεριέχει τη λογική σκέψη αλλά και τις διαισθητικές- συναισθηματικές αποχρώσεις των εμπειριών αυτών.

Σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων τα συναισθήματα παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα και τη δυναμική της σχέσης, στη συνεργασία και στη δημιουργία δεσμών μεταξύ των μελών και γενικότερα στον συντονισμό της αλληλεπίδρασης.

Η αποφυγή αρνητικών συναισθημάτων

Τι να ΜΗΝ περιμένω από την ψυχοθεραπεία μου;
3ωρο Online βιωματικό εργαστήριο του PSYCHOLOGY.GR
Θεματικές Ενότητες: Τι είναι για μένα η ψυχοθεραπεία, τι περιμένω από αυτήν τη διαδικασία; | Τι περιμένω από τον ψυχοθεραπευτή μου; | Ποια είναι τα όριά της ψυχοθεραπείας; | Πώς αντιλαμβάνομαι αν με ωφελεί ή αν τη χρησιμοποιώ ως άλλοθι για να μένω στην ουσία στάσιμος;

Όλοι επιδιώκουν να βιώσουν θετικά συναισθήματα όπως η χαρά, ο ενθουσιασμός, η ευχαρίστηση, κλπ. Τι συμβαίνει όμως όταν βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα;

Η πιο συνηθισμένη αντίδραση απέναντι στη βίωση ενός αρνητικού συναισθήματος είναι η άρνηση/ αποφυγή του ή η προσπάθεια μη έκφρασης/ καταπίεσης του.

Αυτό μπορεί να απορρέει από την πεποίθηση ότι το να νιώθουμε και να εξωτερικεύουμε τα συναισθήματα μας είναι ένδειξη αδυναμίας και μας οδηγεί στο ότι δεν αποδεχόμαστε αυτό που νιώθουμε και το μπλοκάρουμε. Το αρνητικό συναίσθημα καταστέλλεται, όμως δεν εξαφανίζεται και συνεχίζει να υπάρχει καταπιεσμένο μέσα στο υποσυνείδητό μας και να προσπαθεί να εκφραστεί. Με αυτό τον τρόπο τα αρνητικά συναισθήματα συσσωρεύονται, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να προκαλούν έντονες και δυσάρεστες επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική μας υγεία, όπως ξεσπάσματα θυμού, πόνους στο σώμα, καταθλιπτικά συμπτώματα, ψυχοσωματικές ασθένειες, κλπ.

Όλων των ειδών τα συναισθήματα έχουν τη χρησιμότητά τους, ακόμα και τα αρνητικά.

Είναι όλα σημαντικά, καθώς ο σκοπός τους είναι να μας βοηθήσουν να προσαρμοστούμε, να επικοινωνήσουμε, να αντιμετωπίσουμε αυτά που μας συμβαίνουν ή να μας προστατέψουν από κάτι που εκλαμβάνεται ως απειλητικό.

Πιο συγκεκριμένα:

  • Ο φόβος μας θέτει σε εγρήγορση, ώστε να αξιολογήσουμε το ερέθισμα που εκλαμβάνεται ως απειλητικό, να προετοιμαστούμε και να αντιδράσουμε κατάλληλα, ώστε να προστατευτούμε.
  • Ο θυμός εμφανίζεται όταν νιώθουμε ότι ματαιώνεται κάποια σημαντική μας ανάγκη και μας κινητοποιεί ώστε να διεκδικήσουμε αυτά που θέλουμε.
  • Η θλίψη μας βοηθάει να προσαρμοστούμε σε μια σημαντική απώλεια ή απογοήτευση. Η απόσυρση και η ελάττωση της ενέργειας που τη συνοδεύει, μας δίνει το χρονικό περιθώριο να πενθήσουμε, να αφομοιώσουμε αυτή την εμπειρία, να της αποδώσουμε ένα νόημα και να ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας ώστε να πάμε προς ένα νέο ξεκίνημα.

Το μήνυμα των αρνητικών συναισθημάτων

Με αυτό τον τρόπο τα έντονα αρνητικά συναισθήματα που συνδέονται με καταστάσεις όπως οι κρίσεις πανικού, η κατάθλιψη, οι φοβίες, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, κλπ. αποτελούν ένα μήνυμα προς τον εαυτό μας: Κάποιες φορές προσπαθούν να μας προστατέψουν από κάτι που βιώνεται ως απειλητικό, ενώ άλλες φορές δείχνουν ότι καταπιέζουμε και δεν εκφράζουμε κάποιες ανάγκες μας, είτε ότι δεν έχουμε επεξεργαστεί κάποιες προηγούμενες δυσάρεστες μνήμες και αυτές συνεχίζουν να μας επηρεάζουν στο παρόν.

Έχει αποδειχθεί ότι τα συναισθήματα έχουν άμεση συνάφεια με το σώμα και έτσι κάθε συναισθηματική εμπειρία είναι συγχρόνως μια ψυχολογική και βιολογική εμπειρία. Το σώμα προσλαμβάνει όσα σκεφτόμαστε και νιώθουμε και μας μιλάει μέσω του πόνου ή των ψυχικών διαταραχών.

Εάν στρέψουμε την προσοχή μας στο σώμα μας τη στιγμή που βιώνουμε ένα συναίσθημα, τότε μπορούμε να το παρατηρήσουμε καλύτερα και να το αναγνωρίσουμε. Στη συνέχεια, αν αποδώσουμε μια μορφή στο συναίσθημα που βιώνουμε (πχ. με λέξεις, εικόνες, αισθήσεις, κλπ), μπορούμε να αφουγκραστούμε ποιο είναι το μήνυμα που έχει να μας δώσει. Είναι σημαντικό να αποδεχτούμε τα αρνητικά συναισθήματα ως ένα φυσιολογικό κομμάτι της ύπαρξής μας, να τους δώσουμε το χώρο και το χρόνο που χρειάζονται και να αξιολογούμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να τα εκφράσουμε έτσι ώστε να διαφυλάξουμε την εσωτερική μας αρμονία αλλά και τις σχέσεις μας.

Βιβλιογραφία:

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ειρήνη Γελέκη - Ψυχολόγος

Ειρήνη Γελέκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

  • Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
  • Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
  • Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος ΜSc στις Επιστήμες της Aγωγής/ Εκπαίδευσης, BSc Τμήμα Ψυχολογίας- Παντείο Παν/μιο, Συνθετική προσέγγιση (Ειδίκευση σε Συστημική προσέγγιση, Βιοθυμική Ψυχοθεραπεία-Υπνοθεραπεία, Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, Εκφραστικές- Δημιουργικές προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία (Δεκτική Μουσικοθεραπεία:Music Breathing & Music Imagery method, Storyplay therapy method).

6983139123
Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού