Γιατί είναι σημαντικό να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας;

Όπως ο Μορένο, μέσω του ψυχοδράματος, είχε στόχο την «κάθαρση» της ψυχής μέσω της έκφρασης του συναισθήματος, έτσι κι ο Αριστοτέλης πολλά χρόνια νωρίτερα υποστήριξε πως η κάθαρση έρχεται μέσω της αποφόρτισης της έντασης.

Η καταπίεση των συναισθημάτων μας μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αρτηριακή πίεση, αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο και καρδιαγγειακά προβλήματα, χειρότερες σχέσεις, χαμηλότερη ικανοποίηση από την κοινωνική ζωή, περιορισμένο δίκτυο κοινωνικής υποστήριξης, αυξημένα επίπεδα στρες, υψηλότερα επίπεδα πόνου, αυξημένη επιθετικότητα, συχνότερα και εντονότερα καταθλιπτικά συμπτώματα και αυτοάνοσα. 

Η αποτελεσματική επικοινωνία και η έκφραση των συναισθημάτων είναι πολύ σημαντική για μία υγιή σχέση.

Ακούστε τα συναισθήματα και τις σκέψεις των άλλων ανθρώπων και εκφράστε και τα δικά σας ακόμη και όταν αυτά είναι αρνητικά, όσο είναι μικρότερα σε ένταση και πιο διαχειρίσιμα πριν κορυφωθούν και γίνουν ανεξέλεγκτα. Η καταπίεση τους μπορεί να οδηγήσει στην έκρηξη με αποτέλεσμα να βλάψει εσάς και τις σχέσεις σας.  

Επιδιώκοντας την έκφραση των συναισθημάτων βοηθάει στην απελευθέρωση και αποδέσμευση αρνητικών επιρροών και σκέψεων, στην αύξηση της δυνατότητας απόλαυσης της καθημερινότητας και την αίσθηση ψυχικής ικανοποίησης. 

Τρόποι έκφρασης, αποφόρτισης κι επικοινωνίας

Η έκφραση των συναισθημάτων μας αντικατοπτρίζεται στο πρόσωπο μας μέσα από γκριμάτσες, μορφασμούς και ασυνείδητες συσπάσεις στο πρόσωπο που δηλώνουν, χαρά, πόνο, θυμό, αγάπη, θαυμασμό κτλ. Η μεταφορά αυτής της εικόνας σε λέξεις και προτάσεις ίσως είναι δύσκολο και πολλές φορές φαντάζει ακατόρθωτο.

Αναλογιζόμενοι τα θετικά της έκφρασης του συναισθήματος μας μπορούμε να κατανοήσουμε ότι αποτελούν μια οδό διεκδίκησης των θέλω μας αλλά και βελτίωσης των σχέσεών μας με τον περίγυρό μας. Το αποτέλεσμα θα μας κάνει πιο προσαρμοστικούς σε στρεσογόνους παράγοντες και ταυτόχρονα θα μας δώσει μεγαλύτερη ικανοποίηση ζωής και ψυχολογική ανθεκτικότητα.

Η έκφραση των συναισθημάτων μας θα πρέπει να γίνεται με υγιή τρόπο ώστε να μην μας επιφορτίζει με άγχος και στρες.

Ωραία όλα αυτά αλλά ΠΩΣ μπορώ να αποφορτιστώ και να εκφράσω με υγιή τρόπο τα συναισθήματά μου?

Είναι πάντα τόσο εύκολο? Όχι, δεν είναι. Είναι όμως εφικτό! Ξεκινήστε χτίζοντάς το καθημερινά.

21 προτεινόμενα βήματα και υγιείς πρακτικές:

Μίλα καλύτερα! Αρχικά και πολύ σημαντικό είναι ο τρόπος μου σκεφτόμαστε και μιλάμε για τον εαυτό μας! Εκφράσεις τύπου: «Μα πόσο βλάκας είμαι?» θα πρέπει να καταργηθούν και από το στόμα σας και από τις σκέψεις σας. 

Αντικαταστήστε τις αρνητικές σκέψεις με θετικές. Οι αρνητικές σκέψεις που δημιουργούνται μέσα στο μυαλό μας έχουν ως αποτέλεσμα να εμποδίζουν την υγιή έκφραση. Αναλογιστείτε αν οι σκέψεις σας είναι ζημιογόνες ή αντιπαραγωγικές και σκεφτείτε τρόπους που μπορείτε να τις αντικαταστήσετε με θετικές.

Ακούστε προσεκτικά! Όπως είπε και ο Επίκτητος, έχουμε δύο αφτιά κι ένα στόμα έτσι ώστε να ακούμε δυο φορές περισσότερο από ότι μιλάμε. Θυμηθείτε πόσο πληγώνεστε όταν νοιώθετε ότι ο άλλος δεν σας ακούει. Προσπαθήστε λοιπόν να είσαι καλός ακροατής. Μη βιάζεστε να απαντήσετε σε οτιδήποτε ακούτε. Δείξτε ενδιαφέρον για αυτά που σας λένε αλλά μην προτρέξετε να προτείνετε λύσεις. Προσπαθήστε να μην μπείτε στο πρόβλημα γιατί αν σας παρασύρουν τα αρνητικά συναισθήματα που ίσως βιώνει ο συνομιλητής σας, όπως αγωνία, φόβο, απόγνωση, δεν θα μπορέσετε να είστε βοηθητικοί.

Εξασκήστε την ενσυναίσθησή σας! Κάντε μια παύση κι ακούστε τους γύρω σας. Μην περιμένετε απλά να απαντήσετε χωρίς να ακούσετε τον άλλο. Ο καλός ακροατής έχει την ευκαιρία να εκφραστεί καλύτερα δείχνοντας ενσυναίσθηση και κατανόηση. Άλλωστε η ενσυναίσθηση είναι τρόπος με τον οποίο οι δεσμοί μεταξύ της οικογένειας, των φίλων και των συνεργατών ενδυναμώνονται.

Αποφύγετε τον αρνητισμό! Μέρη, καταστάσεις και άνθρωποι μπορεί να λειτουργήσουν ανασταλτικά για εσάς, δημιουργώντας σας συσχετίσεις που μπλοκάρουν τον τρόπο έκφρασης του συναισθήματός σας. Ίσως αξίζει να τα αποφύγετε.

Η πνευματικότητα είναι για πολλούς μία δίοδος μέσα από την οποία αντλούν δύναμη για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Η προσευχή, ανεξαρτήτως του πού απευθύνεται, έχει καταγραφεί πως βοηθάει πολλούς ανθρώπους να αντέξουν και να βρουν την ψυχραιμία και τη δύναμη να ξεπεράσουν πολλές δυσκολίες. Μια πασίγνωστη προσευχή είναι η Προσευχή της Γαλήνης που χρησιμοποιούν και οι ομάδες των Ανώνυμων Αλκοολικών: «Κύριε, δώσε μου τη δύναμη να αποδέχομαι τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το θάρρος να αλλάξω αυτά που μπορώ και τη σοφία να αντιλαμβάνομαι τη διαφορά!» 

Γίνετε παράδειγμα προς μίμηση. Η μίμηση και η μάθηση αν και διαφέρουν είναι κομμάτι η μία της άλλης. Διδάσκοντας στα παιδιά την έκφραση των συναισθημάτων, όταν τα ίδια δεν έχουν την γλωσσική ικανότητα να αποδώσουν ή και να κατανοήσουν το συναίσθημα, τους δίνουμε την ευκαιρία να κατανοήσουν τα διαφορετικά συναισθήματα μέσα από εκφράσεις του προσώπου και των λέξεων. Ταυτόχρονα, η έκθεση των παιδιών σε μια υγιή έκφραση συναισθημάτων από τους ενήλικες τους δίνει την πιθανότητα να αποκτήσουν παρόμοιες συμπεριφορές.     

Εξοικονομείστε χρόνο για τον εαυτό σας! Ο γρήγορος και έντονος τρόπος ζωής μας παρέχει μια σειρά εργαλείων απόσπασης προσοχής. Τηλέφωνα, τηλεόραση και υπολογιστές, video games είναι μερικά από αυτά. Κλείνοντάς τα ή μειώνοντας την έκθεσή σας ή απλά αφήνοντας στον εαυτό σας χρόνο να είναι μόνος του, σας παρέχει την ευκαιρία να ψάξετε καλύτερα μέσα σας, να ακούσετε τι έχει να σας πει ο εαυτός σας και έτσι να μπορείτε να το εκφράσετε καλύτερα. Μπορείτε να επενδύσετε στον εαυτό σας κάνοντας εποικοδομητικά πράγματα που θα σας εξελίξουν, μη σκορπώντας απλώς τον χρόνο σας. Μην ξεχνάτε πως ο χρόνος φεύγει ανεπιστρεπτί.

Συγχωρέστε! Με την συγχώρεση του εαυτού σας και τον άλλων, αποδεσμεύεστε από τη δυσαρέσκεια που κρατάει αιχμάλωτη την συναισθηματική σας έκφραση. Το αποτέλεσμα αυτού είναι να μπορείτε να εκφραστείτε μέσα από μια θετικότητα που πηγάζει από την απελευθέρωση των αρνητικών σκέψεων. Δεν θα σας κρατάει κάτι πίσω σαν βαρίδι.

Παραδοχή & Αποδοχή! Η προσπάθεια ελέγχου της ζωής μας μπορεί να μειώσει την ικανότητα έκφρασης των συναισθημάτων μας. Η αποδοχή ότι δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε όλα οδηγεί στην απελευθέρωση του μυαλού και της σκέψης και την ικανότητα να εκφραστείτε ελεύθερα. Είστε αυτό που είστε κι αν θέλετε να γίνετε κάτι άλλο εργαστείτε προς αυτή την κατεύθυνση.

Μην αναβάλετε το βίωμα της χαράς. Ξεκινήστε να χαίρεστε για αυτά που έχετε τώρα και μην αναβάλλετε τη χαρά σας για όταν θα πιάσετε την ιδανική δουλειά, πιάσετε το λαχείο, αδυνατίσετε ή πάρετε καινούριο αυτοκίνητο. Η αίσθηση ικανοποίησης θα σας ωθήσει στο επόμενο βήμα κατάκτησης του στόχου σας. Απολαύστε κι εκτιμείστε τις μικρές καθημερινές σας νίκες.

Κάντε κάτι καινούριο ή διαφορετικό! Το παλιό είναι γνώριμο αλλά όχι πάντα και ακίνδυνο. Το καινούργιο μοιάζει άβολο. Δοκιμάστε το. Η αναζήτηση καινούργιων πραγμάτων εκτός την ζώνης άνεσής σας μπορεί να σας οδηγήσει σε καλύτερη συναισθηματική έκφραση, ευεξία, εμπειρία και φυσικά εξέλιξη.

Ρισκάρετε! Κάποιες φορές η έκφραση των συναισθημάτων πιστεύουμε πως είναι ρίσκο. Νοιώθουμε πως υπάρχει περίπτωση να μας απορρίψουν, οπότε και το αποφεύγουμε. Τολμήστε!  

Να είστε αισιόδοξοι. Εστιάζοντας στα θετικά θα είναι πιο εύκολο να εκφράζετε εποικοδομητικά τα συναισθήματά σας. Οι μέρες θα βιώνονται πολύ διαφορετικά από ότι εάν επικεντρωνόσασταν στα αρνητικά. Ψυχραιμία και αισιοδοξία είναι καλοί σύμβουλοι ζωής. 

Τέχνη. Η τέχνη απελευθερώνει τα συναισθήματα. Εκφράστε τα μέσω αυτής. Τόσοι καλλιτέχνες εκφράζονται μέσω διαφόρων ειδών τέχνης. Είναι τόσο βοηθητική που έχει καθιερωθεί θεραπεία μέσω τέχνης για διάφορες καταστάσεις όπως το τραύμα, σε δυσκολίες εκμάθησης, σε ανθρώπους με ιατρικά ή ψυχολογικά προβλήματα, εθισμό κλπ. Δοκιμάστε θεατρικό παιχνίδι για τα παιδιά κι όχι μόνο, ζωγραφική, δημιουργία κολάζ, πλέξιμο, διάφορες κατασκευές, δημιουργίες με πηλό, χορό και δημιουργική έκφραση γενικά. Θα αποκτήσετε αίσθημα ικανοποίησης, εκτόνωσης, δημιουργικότητας, ευεξίας, υπερηφάνειας. 

Γράψτε! Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος έκφρασης του συναισθήματος και αποφόρτισης είναι φυσικά πάντα ο γραπτός λόγος. Ανεξαρτήτως της συγγραφικής σας δεινότητας τολμήστε το! Άτομα που χρησιμοποιούν τη γραφή είτε για να περιγράψουν τραυματικά γεγονότα, είτε να διηγηθούν ιστορίες και εμπειρίες, είτε για ένα οποιοδήποτε θέμα της αρεσκείας τους έχει αποδειχθεί μέσα από έρευνες ότι τους κάνει κι αισθάνονται καλύτερα. Ξεκινήστε απλά με ένα καθημερινό ημερολόγιο, λίγες λέξεις σε ένα χαρτί και το ένα θα φέρει το άλλο.

Κηπουρική. Η ενασχόληση με την κηπουρική έχει καταγράψει θετικά αποτελέσματα αποφόρτισης. Φυτέψτε κάτι νέο στον κήπο ή σε κάποια γλάστρα στο μπαλκόνι σας. Φροντίστε ένα φυτό στο σπίτι σας. Πάρτε σπόρους και μαζί με τα παιδιά σας φροντίστε τα ώστε να μεγαλώσουν. Έτσι επικοινωνείτε και με τη φύση και μπορείτε να μοιράζεστε ποιοτικό χρόνο με κάποιον άλλον, αν θέλετε.

Διαλογιστείτε! Κάντε διαλογισμό, γιόγκα, ασκήσεις αναπνοής. Προάγουν την αισιοδοξία, την ευτυχία, τη θετική συναισθηματική κατάσταση και την αυτοαποδοχή. Δοκιμάστε το. 

Διαβάστε. Διαβάστε βιβλία λογοτεχνίας, ποίησης, επιστημονικής φαντασίας, αστυνομικά, αυτοβελτίωσης και μιλήστε για πράγματα που σας άρεσαν και βρήκατε ενδιαφέροντα. Συζητήστε με αφορμή αυτά για δικά σας συναισθήματα είτε που σας βγήκαν διαβάζοντας κάτι είτε πως αισθανθήκατε εσείς σε μία κατάσταση που σας τη θύμισε αυτό που διαβάσατε. Θα είναι μια αφορμή για να επικοινωνήσετε για θέματα που ίσως δεν θα είχατε κάνει χωρίς αυτή την αφορμή.  

Γυμναστείτε. Η άθληση αναφέρεται επίσης ως ένας καλός τρόπος αποφόρτισης κι επικοινωνίας. Όταν  γυμνάζεστε μαζί με κάποιον μοιράζεστε την ίδια εμπειρία κι αισθάνεστε πιο κοντά ή ότι έχετε κοινά πράγματα που σας ενώνουν κι αυτό κάποιες φορές βοηθάει να ανοιχτούμε περισσότερο. Από την άλλη, κι όταν γυμναζόμαστε μόνοι μας, τα οφέλη εξακολουθούν και υπάρχουν όπως η αποφόρτιση και η ευχαρίστηση ότι καταφέραμε και βγάλαμε εις πέρας έναν στόχο μας. Αυτό μας φτιάχνει τη διάθεση και συμβάλει στο να είμαστε πιο ανοιχτοί και θετικοί για να επικοινωνήσουμε γενικότερα. 

Παίξτε!!! Το παιδί βρίσκεται πάντα μέσα μας. Και το παιδί χρειάζεται το παιχνίδι. Μην αμελείτε το παιδί μέσα σας και βρείτε χρόνο να παίζετε. Όχι video games ή με το κινητό! Παιχνίδια. Επιτραπέζια κι όχι μόνο. Παίξτε με κάθε ευκαιρία και με τα παιδιά. Θα σας θυμίσουν εκείνα τον τρόπο αν τον έχετε ξεχάσει.

Τι μπορώ να κάνω όταν τα αρνητικά συναισθήματα παραμένουν και με εμποδίζουν να επικοινωνώ;

Εφόσον κάποιος αισθάνεται θυμό ή απογοήτευση, αυτό καταδεικνύει πως υπάρχει κάτι στη ζωή του που πρέπει να αλλάξει. Εάν δεν αλλάξουν οι καταστάσεις που προκαλούν αυτά τα άβολα συναισθήματα, θα συνεχίσουν να υπάρχουν αλλά και να πολλαπλασιάζονται. 

Υπάρχουν περίοδοι στη ζωή μας που το φορτίο είναι μη διαχειρίσιμο και που ένας ειδικός ψυχικής υγείας είναι ο κατάλληλος επαγγελματίας για να μας βοηθήσει όχι μόνο να εντοπίσουμε την πηγή αυτών των συναισθημάτων και να δούμε την αιτία του προβλήματος, αλλά να καταφέρουμε να τα διαχειριστούμε. Αν τα καταπιέζουμε, κάποια στιγμή θα εκραγούν και θα βλάψουν πολύ περισσότερο εμάς και τις σχέσεις μας.

Αν εκφραστούμε με προσοχή, αυτό θα κάνει περισσότερο καλό παρά κακό στις σχέσεις μας. Κάθε αλλαγή θέλει τον χρόνο της. Δώστε χρόνο σε εσάς λοιπόν.

Όπως είπε κι ο Γκάντι: “Ευτυχία είναι όταν αυτό που σκέφτεστε, αυτό που λέτε κι αυτό που κάνετε βρίσκονται σε αρμονία!”