Ζήλεια: ένα άβολο συναίσθημα

Η ζήλεια είναι ένα φυσικό συναίσθημα. Ένα φυσικό συναίσθημα που είναι καθαρά δικό σου. Δεν έχει να κάνει με τον εκάστοτε σύντροφο, φίλο, συνεργάτη ή με όποιον άλλο ή ό,τι άλλο πέραν του εαυτού σου τη συνδέεις.

Το συναίσθημα της ζήλειας

Είναι μια φυσική αντίδραση σε μια επαπειλούμενη απώλεια, πραγματική ή μη και όχι κάτι εγγενώς κακό ή προβληματικό.

Η ζήλεια έχει διαβαθμίσεις, όπως άλλωστε και κάθε συναίσθημα. Έτσι, μπορεί να βιώνεται περιστασιακά και σε μια ήπια βάση και να φτάνει σε παθολογικής φύσης βαθμό και βίαιες συμπεριφορές.

Στην πρώτη περίπτωση, μια ήπια μορφή ζήλειας μπορεί να σε κάνει να εκτιμήσεις πράγματα που δεν είχες αξιολογήσει σωστά, να σου δώσει την ώθηση να γίνεις καλύτερος σε κάποια πεδία που έχεις επιλέξει και να ενισχύσει την ανάπτυξή σου.

Ζηλεύοντας, συνειδητοποιείς τι είναι αυτό που στη συγκεκριμένη στιγμή είναι πολύτιμο για εσένα. Έτσι, η ήπια ζήλεια μπορεί να λάβει το ρόλο της πυξίδας για τις επόμενες δράσεις που θα σε αναπτύξουν. Ωστόσο, όταν ξεπεράσει τα υγιή όρια μπορεί να καταλήξει καταστροφική.

Η συναισθηματική φόρτιση που κουβαλά μαζί της μια επίμονη και πέρα των ορίων ζήλεια, οδηγεί, πολλές φορές, σε συμπεριφορές ανεξέλεγκτες με επιπτώσεις στην ψυχική αλλά και τη σωματική υγεία. Η κατάθλιψη, η μνησικακία, η άνευ λόγου αμυντική θέση ή επιθετική στάση, η δημιουργία ψυχοφθόρων αντιπαραθέσεων καθώς και προβλήματα με τον ύπνο, αγχώδεις διαταραχές, εκνευρισμός, έλλειψη συγκέντρωσης, ζαλάδες και αρκετά ακόμα, συνδέονται με αυτήν.

Αποκτήστε το βιβλίο Νίκησε τη ζήλεια μέσω του εξειδικευμένου βιβλιοπωλείου ψυχολογίας του PSYCHOLOGY.GR

Σε αυτή την περίπτωση γίνεται ένα από τα πιο περίπλοκα, εξουθενωτικά και άβολα συναισθήματα. Πρόκειται για ένα κοκτέιλ θυμού, λύπης, καχυποψίας και φθόνου που είναι ικανό να καταστρέφει ότι υπάρχει στο πεδίο του.

Γιατί ζηλεύουμε;

Η ζήλεια δημιουργείται από το φόβο της απώλειας για κάτι που θεωρείται σημαντικό ή της μη κατοχής αυτού και πάντα περιέχει τη σύγκριση. Συνήθως, πρόκειται για κάτι στο οποίο δίνεις αξία αλλά δεν έχεις ή φοβάσαι μήπως χάσεις.Η ζήλεια έρχεται όταν αρχίζεις να συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους.

Επιστημονικές έρευνες τη συνδέουν με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τις ανασφάλειες που την ακολουθούν. Αυτές με τη σειρά τους, συνειδητές ή μη, αναπαράγονται σε άλλα πρόσωπα ή καταστάσεις. Ο εσωτερικός διάλογος που πρωταγωνιστεί στην εδραίωση του συναισθήματος, λαμβάνει μέρος σε ιδιαίτερα χαμηλές και επιζήμιες συχνότητες.

Υπάρχουν και άλλα αίτια για τη ζήλεια όπως προηγούμενες δυσάρεστες εμπειρίες ή κάποιος ιδιαίτερος ανταγωνισμός.

Όπως και να έχει η ζήλεια αντικατοπτρίζει τις ανασφάλειές σου και σε αυτές πρέπει να επικεντρωθείς και να διαχειριστείς.

Το ότι νιώθεις άσχημα όταν ζηλεύεις δε συνεπάγεται πως η ζήλεια είναι κακό πράγμα.

Ωστόσο, το να νιώθεις ζήλεια είναι διαφορετικό από το να δρας ζηλεύοντας. Μπορείς να ελέγξεις το συναίσθημα και να αποφύγεις δράσεις επιζήμια για τον εαυτό σου και τους άλλους.

Διαχείριση ζήλειας

Αν έχεις αποφασίσει να αντιμετωπίσεις τη ζήλεια κατάματα, οφείλεις να την αποδεχτείς. Παραδέξου, σε εσένα πρώτα, πως ζηλεύεις. Ίσως έχεις ξεπεράσει κάποια όρια και έχουν δημιουργηθεί προβλήματα στις σχέσεις και την καθημερινότητά σου. Όμως, πρόκειται για ένα συναίσθημα που είναι στην ανθρώπινη φύση σου και έχεις όλο το δυναμικό για να το ισορροπήσεις.

Διάκρινε τις επιπτώσεις της ζήλειας σε κάθε τομέα της ζωής σου και πάψε να σκέφτεσαι κριτικά πάνω στο συγκεκριμένο συναίσθημα και στον εαυτό σου. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να νιώσεις ντροπή, θυμό και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα που δε θα βοηθήσουν τους εσωτερικούς σου διαλόγους. 

Αντί αυτού, δράσε για να επιστρέψεις στην ψυχική σου γαλήνη.

Επικεντρώσου στις δράσεις και όχι στις σκέψεις γύρω από τη ζήλεια. Δράσε σύμφωνα με τις αξίες σου ακόμα και αν προς στιγμήν αισθάνεσαι άσχημα.

Οι σκέψεις σου είναι αυτές που ορίζουν τις δράσεις σου. Πάρε μολύβι και χαρτί και γράψε την ιστορία της ζήλειας σου. Έπειτα αξιολόγησέ την. Αξιολόγησε τη ζήλεια σου. Βασίζεται σε συμπεράσματα και υποθέσεις ή σε πραγματικά γεγονότα;

Δες τι ακριβώς σου λέει για εσένα το συγκεκριμένο συναίσθημα. Ίσως έχει να κάνει με κάποια ανάγκη σου που δεν ικανοποιείται στη συγκεκριμένη κατάσταση όπως η ασφάλεια, η σύνδεση, η ανάπτυξη, η συνεισφορά, η οικειότητα, η επιβεβαίωση, η συγχώρεση ή κάποια από τις αξίες σου. Μπορείς να παραμείνεις ειλικρινής με εσένα και τους άλλους, να συζητήσεις και να κάνεις μια επανεξέταση της κατάστασης.

Όρισε τις ανασφάλειές σου

Είσαι ανασφαλής σε σχέση με εσένα και τα πρότυπα που έχεις κατά νου; Συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους;

Δημιούργησε ένα αντίδοτο για κάθε μια από τις ανασφάλειές σου.

Διερεύνησε τα αίτια για τις ανασφάλειές σου και φρόντισε για την επούλωση των παλιών τραυμάτων.

Περιοριστικές πεποιθήσεις

Μπορείς να ανατρέξεις σε πιθανές περιοριστικές πεποιθήσεις που ενισχύουν τις ανασφάλειές σου και να τις αντικαταστήσεις με νέες ενδυναμωτικές. 

Εξετάζοντας τις περιοριστικές πεποιθήσεις σου αναρωτήσου:

Ποια είναι τα στοιχεία για τη σκέψη αυτή (οι αποδείξεις) ενάντια σε αυτή;

Βασίζεις τη σκέψη αυτή σε γεγονότα ή συναισθήματα;

Μπορεί να παρερμηνεύεις τα γεγονότα; Βγάζεις συμπεράσματα;

Ψάχνεις όλα τα στοιχεία ή μόνο αυτά που υποστηρίζουν τη σκέψη σου;

Μήπως κάποιος έχει περάσει αυτή τη σκέψη/πεποίθηση σε εσένα; Είναι αξιόπιστη πηγή;

Αν, ακόμα, δυσκολεύεσαι με τη ζήλεια, δοκίμασε να την ονοματίσεις διαφορετικά. Ίσως έχεις ένα «μικρό εκνευρισμό» ή «κάποιο άγχος» για την κατάσταση ή απλά, για λίγο, «νιώθεις άβολα». 

Οι λέξεις έχουν μεγάλη δύναμη ακόμα και όταν απευθύνονται στον εαυτό. Βελτίωνε διαρκώς την ποιότητα των εσωτερικών σου διαλόγων εντάσσοντας σε αυτούς νέες λέξεις ενδυνάμωσης και αντικαθιστώντας λέξεις ή φράσεις που σε αποδυναμώνουν με διαφορετικές που συντελούν στην επίτευξη των στόχων σου.

Τέλος, θυμήσου πως η ζήλεια θα είναι πάντα ένα άβολο συναίσθημα.

Αν αντί να την αναμηρυκάζεις, επικεντρωμένος σε αναλύσεις χωρίς να την αντιμετωπίζεις ουσιαστικά, τη χρησιμοποιήσεις με έναν τρόπο που θα σου υπενθυμίσει τις αξίες σου και τι πραγματικά είναι σημαντικό για εσένα, μπορεί να γίνει περισσότερο εποικοδομητική παρά καταστροφική.