Κατάθλιψη Υψηλής Λειτουργικότητας: Ζώντας χωρίς απόλαυση

Η κατάθλιψη έχει πολλά πρόσωπα. Μπορεί τυπικά να μας έρχεται στο μυαλό η φιγούρα ενός μοναχικού ανθρώπου, που απομονώνεται στον εαυτό του σε ένα σκοτεινό περιβάλλον. Δεν ισχύει όμως πάντα αυτό.

Σε πολλές περιπτώσεις το σκοτάδι είναι εσωτερικό, στο μυαλό, στο συναίσθημα, στο σώμα, χωρίς να καθρεφτίζεται στη συμπεριφορά μας. Ένα σκοτάδι που δεν αντιλαμβανόμαστε και εμείς οι ίδιοι ψάχνοντας να βρούμε τι φταίει. Ο λόγος γίνεται για την κατάθλιψη υψηλής λειτουργικότητας, η οποία είναι χρόνια και χωρίς ξεκάθαρη αιτία. 

Πόσο σοβαρή είναι η κατάθλιψη υψηλής λειτουργικότητας; 

Συχνά, η σοβαρότητα της κατάθλιψης κρίνεται με το πόσο έχει μειωθεί το επίπεδο λειτουργικότητας του ατόμου. Αυτό είναι μια στερεοτυπική άποψη, μιας και άτομα με υψηλή λειτουργικότητα στη ζωή τους, καλή δουλειά, συντροφικές σχέσεις, κοινωνική ζωή, φίλους, βιώνουν χρόνια κατάθλιψη ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι σαν να αγωνίζονται μια ζωή σε έναν αγώνα δρόμου κουβαλώντας στην πλάτη δυσβάσταχτο βάρος. Δείχνουν ζωντανοί, γεμάτοι ενέργεια, δραστήριοι, αλλά δεν απολαμβάνουν τα πράγματα στην ουσία. 

Τα σημάδια της κατάθλιψης και ποιούς πλήττει περισσότερο; 

Είναι μια εσωτερικευμένη συναισθηματική εμπειρία με καταθλιπτικές σκέψεις, πεποιθήσεις, πιστεύω, που γεννούν την απελπισία, την ανημπόρια, τη ματαιότητα. Ένα χρόνιο συναίσθημα θλίψης, μοναξιάς, ανικανοποίητου. 

Τα άτομα που επιδιώκουν την κοινωνική αποδοχή, την καλή κριτική από τους άλλους, τα επαγγελματικά επιτεύγματα, εκείνα που θέλουν να ξεχωρίζουν για τις δεξιότητές τους αναζητώντας την αναγνώριση από τους άλλους, διακρίνονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση και ταυτόχρονα πασχίζουν να την ενισχύσουν θέτοντας υψηλούς στόχους. 

Το να γίνεις ο καλύτερος, να είσαι στο επίκεντρο της προσοχής, να πετυχαίνεις πάντα, να μην κάνεις λάθη, να μη φανείς αδύναμος, οδηγούν σε συνεχείς εσωτερικές απογοητεύσεις. Η απογοήτευση εσωτερικεύεται ακριβώς επειδή θέλουμε να διατηρήσουμε το εγώ μας δυνατό. Σαν μια άμυνα του εαυτού μας να προστατεύσουμε την εικόνα μας. Επομένως, το πιο σημαντικό είναι να μην απογοητεύσουμε τους άλλους αν μας δουν στεναχωρημένους ή αν μας δουν να μην τα καταφέρνουμε κάπου. 

Η τελειοθηρία, οι υψηλές προσδοκίες, τα αυστηρά πρέπει, μας έχουν εκπαιδεύσει με την εντύπωση ότι η αγάπη και η αποδοχή κερδίζονται υπό προυποθέσεις: 'αν είσαι καλός, σε αποδέχομαι και σε αγαπάω', 'αν τα καταφέρεις τότε θα είσαι πολύ σημαντικός για εμάς'. Ποντάροντας στα θέλω των αλλων σίγουρα δεν είναι ο δρόμος για την ευτυχία.

Τραύματα ψυχής

Πολλά παιδικά τραύματα παραμένουν στη σκιά της κατάθλιψης. Συχνά, τα άτομα αφοσιώνονται πολύ στη δουλειά τους, στις υποχρεώσεις, ξεχνώντας να αξιολογήσουν το παρελθόν τους.

Θέλουν να θέτουν τον ένα στόχο μετά τον άλλον, αποφεύγοντας σθεναρά εικόνες, μνήμες και καταστάσεις που δύνανται να τους αποσπάσουν την προσοχή.

Όσο και αν επενδύει κανείς στον επαγγελματικό/κοινωνικό ρόλο, πάντα θα βρίσκει μπροστά του τις πληγές. 

Συναισθηματικά στερημένος;

Η συναισθηματική στέρηση από τους γονείς, ανταποκρίνεται στην ανάγκη για αγάπη που δεν πρόκειται να καλυφθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Νιώθετε ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για εσάς και κανείς δεν σας καταλαβαίνει.

Το μοτίβο των σχεσεών σας μπορεί να το υποδεικνύουν αυτό, αποτυχγάνοντας να βρείτε εναν ζεστό σύντροφο που να προσφερει αγάπη, προσοχή, αφοσίωση. Αυτές οι εμπειρίες συναισθηματικής ψυχρότητας από τους σημαντικούς άλλους, δεν μας έχουν μάθει τι σημαίνει πραγματική αγάπη. 

Οπότε η συναισθηματική στέρηση μπορεί να περάσει και στο άλλο άκρο, αναζητώντας συνέχεια ερεθίσματα που να σας ζωντανεύουν το συναίσθημα, να σας διεγείρουν, να δουλεύετε σε διαφορετικά πλαίσια για να σπάει η ρουτίνα, να μη βαριέστε, να βγαίνετε συχνά με τους φίλους, να κάνετε τη μια σχέση μετά την άλλη, να ασχολείστε με διαφορετικές δραστηριότητες, για να αναπληρώσετε το αίσθημα του κενού και της στέρησης. 

Φοβούμενος την εγκατάλειψη και την απόρριψη

Ο φόβος μην μας εγκαταλείψουν και μείνουμε μόνοι, είναι μία απειλή ζωντανή μέσα μας, που μας βάζει σε μια συνεχή επαγρύπνιση.

Μπορεί να έχουμε μια σχέση ρομαντική, να διατηρούμε τις φιλίες μας και τις σχέσεις με συναδέλφους, να δείχνουμε χαρούμενοι, δοτικοί, να κάνουμε υποχωρήσεις, να συγχωρούμε τους άλλους, να γελάμε μαζί τους, όμως όταν το κίνητρο είναι να τα κάνουμε όλα αυτά για να μην μας απορρίψουν, χάνεται το νόημα. 

Αδυνατούμε να αφεθούμε ελεύθεροι στις σχέσεις, να απολαύσουμε τη συντροφιά, να νιώθουμε ξεχωριστοί, ότι έχουμε αξία. Συχνά συγκρίνουμε τον αυτό μας με τους άλλους 'ο άλλος είναι πιο πετυχημένος κα ελκυστικός, μήπως προτιμήσει εκείνον αντί για μένα;'. Μπορεί να πιάνουμε τον εαυτό μας να λέει ''ότι αγαπάω φέυγει, δεν κρατάει'', ή ''δεν αξίζω να με αγαπήσουν''.

Εξαιτίας αυτών των φόβων προσκολλάστε στους κοντινούς σας ανθρώπους, για να μην τους χάσετε. Πόσο χαρά δίνει αυτό στον εαυτό σας; Πόσο σιγουριά, αυτοπεποίθηση δείχνει; Φαινομενικά αυτοί οι άνθρωποι φαίνουνται 'κουλ', πρόσχαροι, δραστήριοι, να είναι η καρδιά της παρέας, αλλά κανείς δεν βλέπει μια ταλαιπωρημένη θλιμμένη ψυχή που παλεύει να μην μείνει μόνη. 

Γιατί ανησυχώ για τα πάντα;

Τα άτομα που δεν μπορούν να αποδεχτούν την αποτυχία, δεν μπορούν να χαλαρώσουν και να αδειάσουν το μυαλό τους από ανησυχίες. Κάθε σκέψη στο μυαλό είναι και ένας συναγερμός. Για να νιώθουν ότι είναι αποδοτικοί τρέφονται από τον ανταγωνισμό, και αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, που δεν ικανοποιούνται ποτέ από τον εαυτό τους και θέλουν και άλλο.

Την ίδια στιγμή που είναι ευχάριστοι με τον κόσμο και ομιλιτικοί, όμως πίσω το μυαλό τους ταξιδεύει στο ''πως θα τα καταφέρω; χθες δεν πρόλαβα τις υποχρεώσεις μου. θα καταστραφώ αν μου κάνουν μια παρατήρηση, θα φανώ ανίκανος, ανεύθυνος, ανάξιος, δεν θα με ξαναπάρει κανείς σε δουλειά, ποια είναι μοίρα μου; τα παιδιά μου; η οικογένεια;''

Ο καταιγισμός καταστροφικών σκέψεων, οι σκέψεις όλα ή τίποτα, το να παίρνουμε προσωπικά και βαριά όσα συμβαίνουν προκαλούν ένα ανυπόφορο στρες, μη διαχειρίσιμο, που οδηγεί στην απογοήτευση. Μια απογοήτευση που έχει αποθηκεύσει όλη τη διανοητική και σωματική εξάντληση του να σκεφτόμαστε και να ανησυχούμε συνεχώς για όλα. 

Τα άτομα με αγχώδη χαρακτηριστικά δεν γίνεται να μη είναι λειτουργικά, διότι μέσα από την ενέργεια, την υπερδιέγερση και τη λειτουργικότητά τους εξυπηρετούν τις ανησυχίες και τους φόβους τους, προσπαθώντας να προλάβουν μη συμβεί κάτι κακό. 

Αν σκέφτομαι και εστιάζω πάντα στο αρνητικό, στο χειρότερο, πως θα οραματιστώ το θετικό; Όλο αυτό έχει και το τίμημά του. Απώλεια χαράς, ανηδονία, έλλειψη αυτοφροντίδας, απογοήτευση, αβοηθησία, αρνητικές σκέψεις, αυτοκριτική, ενοχές. 

Γενετική Κατάθλιψη. Μήπως πάντα ήμουν καταθλιπτικός; 

Αν το οικογενειακό ιστορικό σας δείχνει ότι κάποιος από τους συγγενείς έπασχε ή πάσχει από κατάθλιψη, αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να παρουσιάσετε συμπτώματα κατάθλιψης αλλά δεν είναι και απαραίτητο να συμβεί.

Μερικοί άνθρωποι από τη φύση τους, ως προσωπικότητες, είναι πιο συναισθηματικοί, ευάλωτοι στις αλλαγές, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στην προσαρμογή καινούργιων καταστάσεων πχ δουλειά, μητρότητα, καινούργια σχέση, παρόλη τη λειτουργικότητα που εμφανίζουν στους τομείς της ζωής τους. 

Υπάρχει λύση

Η κατάθλιψη λοιπόν έχει πολλές διαστάσεις και βάθη. Μπορεί να έχουμε κατάθλιψη και να γελάμε την ίδια στιγμή, μπορεί να έχουμε κατάθλιψη και ο τρόπος ζωής μας να δείχνει το αντίθετο. Μπορεί να πηγαίνετε και να ταξιδευετε παντού, αλλά όπου και αν πάτε κουβαλάτε μόνιμα μια κούραση.

Νιώθετε ότι είστε εγκλωβισμένοι, πνίγεστε από απογοητεύσεις, βάρη, ανεπίλυτες συγκρούσεις μέσα σας. Νομίζετε ότι το μέλλον δεν σας επιφυλλάσσει κάτι θετικό, κάτι καλό για σας, για τη ζωή σας. 

Για πόσο ακόμη θα βασανίζετε τον εαυτό σας;

Δεν χρειάζεται να δηλητηριάζετε άλλο την ψυχή σας με φόβους, ανασφάλειες και δυσλειτουργικές άμυνες. Γιατί η στήριξη, η καθοδήγηση και η βοήθεια που μπορείτε να λάβετε από κάποιον ειδικό θα είναι ένα πολύτιμο δώρο απέναντι στις αρνήσεις και τις καταπιέσεις που βιώνετε.

Γιατί, κάθε άνθρωπος μπορεί να φαίνεται λειτουργικός και κυρίως να είναι λειτουργικός, από όλες τις πλευρές, και να ξέρει να το απολαμβάνει.