Γιατί η καλή εποπτεία στην ψυχοθεραπεία μετράει;

Πρόσφατα μου ζητήθηκε να γράψω μια εισαγωγή σε ένα κλασικό βιβλίο για την εποπτεία, το: The Quiet Profession, γραμμένο από την Anne Alonso, μέντορά μου.

Το βιβλίο της ήταν ένα από τα πρώτα που διερεύνησαν σε βάθος, τι είναι αυτό που συμβαίνει στην εποπτεία της ψυχοθεραπείας τόσο για τον επόπτη όσο και για τον εποπτευόμενο-ψυχοθεραπευτή.

Ενεργητική ακρόαση

Καθώς ξαναδιάβασα το βιβλίο, ένας βετεράνος του στρατού που γνώρισα πριν λίγο καιρό ήρθε στο μυαλό μου. Πάλεψε με το σύνδρομο μετατραυματικού στρες -PTSD μετά από αρκετές μάχες στο Αφγανιστάν και μου είπε για τις μάχες του για να λάβει τη βοήθεια που χρειαζόταν. Το VA τον είχε απογοητεύσει για χρόνια, ανέφερε, δίνοντας του ναρκωτικά όποτε ζητούσε βοήθεια.

Κανείς δεν άκουσε πραγματικά. Πρόσφατα, όμως, η μικρή κλινική στην πόλη του έχει γίνει το μόνο μέρος που αισθανόταν πραγματικά ασφαλής. Όλα αυτά εξαιτίας μιας ψυχιάτρου που βρήκε. Γιατί;

"Εξακολουθεί να μιλάει πολύ, αλλά αν την αφήσω να μιλήσει για λίγο, μετά, αρχίζει να με ακούει. Και ακούει. Αυτό βοηθάει."

Πώς βοηθάμε τους ψυχοθεραπευτές να μαθαίνουν να ακούνε καλύτερα σε μια εποχή όπου πάρα πολλοί από εμάς επιδιώκουν λύσεις ψυχοφαρμακολογίας για την επίλυση των ανθρωπίνων διλημμάτων, και η θεραπεία μετριέται σε λιγοστές μόνο, πληρωμένες από το σύστημα ασφάλισης, συνεδρίες;

Αυτή είναι η πρόκληση στο επίκεντρο του έργου της Anne Alonso. Η Άννα ανησυχούσε ιδιαίτερα ότι «πάντα υπάρχει κάποιος να μιλήσει», γιατί κατάλαβε τον τρόπο με τον οποίο ανακουφίζεται ο πόνος όταν αυτός μοιράζεται, ειδικά με κάποιον που ακούει καλά.

Η εποπτεία στην ψυχοθεραπεία

Η ιδιαίτερη διορατικότητα της Anne ήταν ότι για να βοηθήσουμε τους θεραπευτές να μάθουν να ακούνε, χρειαζόμαστε επόπτες που μπορούν να ακούσουν.

Αναγνώρισε την εποπτεία ως "τυφλό σημείο" στην ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση και συνειδητοποίησε ότι οι επόπτες πρέπει να εκπαιδεύονται όσο και οι θεραπευτές, ότι η καλή εποπτεία απαιτεί τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, στο οποίο τόσο ο θεραπευτής όσο και ο επόπτης μπορούν να κάνουν τη σκληρή δουλειά του να αντέχουν έντονα συναισθήματα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ασκούμενους θεραπευτές.

Εξάλλου, κάνοντας ψυχοθεραπεία - το να είσαι προσκεκλημμένος στα πιο προσωπικά διλήμματα και εμπειρίες κάποιου άλλου ατόμου- δημιουργεί άγχος στον θεραπευτή. Το να ακούς καλά μπορεί συχνά να είναι πρόκληση.

Αυτά που ακούμε μπορεί να μας ενοχλούν, μπορεί να αγγίζουν τις δικές μας αναπτυξιακές συγκρούσεις και ενοχλήσεις, και μπορεί να ακούμε προβλήματα για τα οποία δεν έχουμε λύση.

Οι προβολές του ασθενούς πάνω μας - ένα σημαντικό μέρος της εργασίας της θεραπείας - μπορεί να μας αφήσουν να αναρωτηθούμε, αντί να κατανοήσουμε - όπως έγραψε η Anne - ότι τα συναισθήματα "απευθύνονται στον κάτοχο" και δεν είναι πραγματικά προσωπικά σχόλια για τον θεραπευτή.

Ως αρχάριοι θεραπευτές, ή ακόμα και έμπειροι, μπορεί να περιορίσουμε αυτά που ακούμε ή να αποστασιοποιηθούμε για να προστατευθούμε από τα δικά μας προβληματικά συναισθήματα. Και ως επόπτες, μπορεί επίσης να παλέψουμε με την πρόκληση του να μπορούμε να ακούμε τους εποπτευόμενούς μας και να φέρουμε το άγχος τους- και το δικό μας.

Αποκτήστε το βιβλίο Εποπτεία, από το εξειδικευμέο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr 
Σίγουρα είναι απαραίτητη για τον αρχάριο θεραπευτή αλλά και πολύ χρήσιμη για τον έμπειρο. Κανείς δεν είναι άτρωτος από τις εγγενείς δυσκολίες και παγίδες της θεραπείας. Η αναγνώριση και παραδοχή αυτής της αλήθειας δεν συνιστά αδυναμία, όπως ίσως νομίζουν κάποιοι έμπειροι θεραπευτές, αλλά δύναμη

Το πρώιμο διαπροσωπικό μοντέλο ψυχοθεραπείας της Anne Alonso

Μια από τις σημαντικότερες απόψεις της Anne ήταν ότι η εποπτεία ήταν μια διαδικασία πολλαπλών ατόμων που περιελάμβανε πολλούς παίκτες. Από αυτή την άποψη, η Άννα ανέπτυξε ένα πρώιμο διαπροσωπικό μοντέλο ψυχοθεραπείας, στο οποίο επίσης έφερε την απόλυτη κατανόηση της υποκείμενης δυναμικής των οργανισμών.

Με αυτό τον τρόπο, η Anne διευρύνει την κατανόησή μας για την εποπτική διαδικασία διευρύνοντας την εστίαση μας, ώστε να συμπεριλάβει τον θεραπευτή, τον ασθενή και τον θεσμό ως σημαντικές συνιστώσες της εποπτικής σχέσης.

Τι συμβαίνει με τους επόπτες;

Η πραγματική εστίαση της Anne, ωστόσο, ήταν οι ίδιοι οι επόπτες και οι πολυπλοκότητες του ρόλου τους. Στο βιβλίο της βασίζει μεγάλο μέρος της συζήτησής της στην ιδέα του Donald Winnicott για τον «αρκετά καλό» γονέα.

Η Άννα συνήθιζε να μας υπενθυμίζει ότι ο ασθενής χρειάζεται ένα ασφαλές μέρος για να εξερευνήσει τον εσωτερικό και εξωτερικό κόσμο για να κάνει το έργο της θεραπείας.

Το μοντέλο για αυτό - στη θεραπεία και την εποπτεία - είναι η έννοια του Winnicott για τον «χώρο παιχνιδιού στην αγκαλιά της μητέρας». Με τη γενναιοδωρία και ανθρωπιά της, η Anne επεσήμανε:

"Όπως τα άτομα με ποικιλομορφία τύπων προσωπικότητας και στυλ φροντίδας μπορούν να είναι αρκετά καλοί γονείς, έτσι μπορεί ένα ευρύ φάσμα εποπτών να είναι αρκετά καλό".

Τι είναι "αρκετά καλή" εποπτεία;

Η Άννα ορίζει ένα μοντέλο που περιλαμβάνει διδακτική διδασκαλία, μοντελοποίηση της κατάλληλης νοοτροπίας απέναντι στους ασθενείς, επέκταση του συναισθηματικού ρεπερτορίου του θεραπευτή και ανάπτυξη της ικανότητας εργασίας εντός της μεταβίβασης.

Το τελευταίο σημαίνει κατανόηση ότι η θεραπευτική σχέση είναι ένας μικρόκοσμος των σχέσεων ζωής του ασθενούς και ότι συμβαίνει μεταξύ ασθενούς και θεραπευτή παρέχει πλούσιες ευκαιρίες για μάθηση και αλλαγή ή, όπως συνήθιζε να λέει η Άννα, "Ό,τι βρίσκεται έξω από το γραφείο είναι επίσης μέσα στο γραφείο."

Με άλλα λόγια, η Άννα ανέπτυξε ένα πρώιμο μοντέλο εποπτείας ως σχεσιακή εμπειρία μεταξύ θεραπευτή και επόπτη. Κατά την άποψη της Anne, ο επόπτης, όπως ο θεραπευτής, δεν είναι μια κενή οθόνη, ένα πρόσωπο χωρίς ποιότητες, αλλά μάλλον ένας συμμετέχων στη διαδικασία κατανόησης της εμπειρίας του θεραπευτή.

Έτσι, παρουσιάζει ένα αναπτυξιακό μοντέλο που συζητά τις εμπειρίες και τις προκλήσεις για τον αρχάριο θεραπευτή, τον πιο προχωρημένο, και αυτόν με την περισσότερη εμπειρία. Ποιος είναι ο επόπτης και πού βρίσκεται στη ζωή του επηρεάζει τι συμβαίνει στην εποπτεία όσο και ποιος είναι ο θεραπευτής ή ο ασθενής.

Η σημασία της ενσυναίσθησης ενός επόπτη

Κατάλαβα μερικά από αυτά για τα οποία έγραφε η Άννα πριν διαβάσω το βιβλίο της, αφού την αναζήτησα ως επόπτρια στην αρχή της καριέρας μου.

Είχα πάρει το διδακτορικό μου, ολοκλήρωσα την ετήσια πρακτική μου στην ψυχιατρική πτέρυγα ενός μεγάλου νοσοκομείου, και δίδασκα σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο στη Βοστώνη, κάνοντας έρευνα για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Ήθελα επίσης να ξεκινήσω μια ιδιωτική άσκηση του επαγγέλματος.

Λίγο μετά από αυτό, συνειδητοποίησα ότι χρειαζόμουν πολύ περισσότερη εκπαίδευση. Παρά την αυστηρή μεταπτυχιακή εκπαίδευση, κάτι μου έλειπε. Δεν ήταν ακαδημαϊκή γνώση, ήταν συναισθηματική γνώση, το είδος που περιελάμβανε την ικανότητα να ακούς και να ανέχεσαι την αγωνία της άγνοιας ως θεραπευτής.

Χρειαζόμουν την επίβλεψη της Αννας για να ακούσω πιο ολοκληρωμένα τόσο τον ασθενή όσο και τον εαυτό μου, αντί να βιαστώ να δράσω ή όπως συνήθιζε να συμβουλεύει η Άννα, "Μην κάνεις απλά κάτι, κάτσε εκεί."

Διαβάστε επίσης στην Πύλη μας το άρθρο Κλινική Εποπτεία. Αποτελεσματική εποπτεία και ο ρόλος του επόπτη. Θέματα δεοντολογίας

Η αναγκαιότητα της εκπαίδευσης των ψυχοθεραπευτών και των εποπτών

Πολλοί από εμάς που είμασταν σε εποπτεία με την Άννα μπορούμε να θυμηθούμε τη ζεστασιά και τη γενναιοδωρία της. Για πολλά χρόνια, η Anne ήταν καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Fielding στη Σάντα Μπάρμπαρα και διευθύντρια του Κέντρου Ψυχαναλυτικών Σπουδών στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστώνη.

Υπάρχει τώρα μια ομάδα σπουδαίων κλινικών σε όλη τη χώρα, ψυχίατροι, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί οποίοι καθοδηγήθηκαν από την Άννα.

Οι θεραπευτές που εκπαιδεύτηκαν από την Άννα αργότερα πήραν τις ιδέες της για την εποπτεία και τις εφάρμοσαν στην ομαδική επίβλεψη των μαθητευομένων θεραπευτών.

Το έργο της μας θυμίζει ότι τα πρώτα χρόνια της μεταπτυχιακής ψυχολογίας είναι κρίσιμα για την ταυτότητα ενός ψυχοθεραπευτή. Πρέπει να νιώθουμε ότι στηρίζουμε τους εαυτούς μας καθώς μαθαίνουμε να στηρίζουμε τους ασθενείς που παλεύουν με τη δική τους ψυχική υγεία.

Η εκπαίδευση εποπτών για να μπορούν να παρέχουν ένα ασφαλές χώρο, για τους νέους εκπαιδευόμενους είναι πιο σημαντική από ποτέ.

Συχνά οι μεταπτυχιακοί φοιτητές που πρόκειται να ξεκινήσουν την πρακτική άσκηση ρωτούν: Τι πρέπει να αναζητήσω σε έναν επόπτη; Μια συμβουλή που δίνω είναι: "Προσέξτε πόσο καλά ακούνε."

Εάν ο επόπτης δεν ακούει µε ενσυναίσθηση τον θεραπευτή, είναι διπλά δύσκολο για τον θεραπευτή να ακούσει καλά τον ασθενή.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένη μετάφραση του άρθρου Why Good Supervision in Psychotherpay Matters του Dr. Sam Osherson, αποκελιστικά για το Psychology.gr