Oι ιδιότητες του αποτελεσματικού ψυχοθεραπευτή

Σήμερα η ψυχοθεραπεία θεωρείται εν γένει ως ένας αποδεκτός και ευεργετικός τρόπος αντιμετώπισης των ψυχικών διαταραχών. Σύμφωνα με τους Lambert, Ogles (2004) και Wampold (2001, 2007), τα άτομα που κάνουν ψυχοθεραπεία επιτυγχάνουν μεγαλύτερη βελτίωση των προβλημάτων τους από τα άτομα που την αποφεύγουν.

Σύμφωνα με κλινικές δοκιμές, η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως για τη θεραπεία της κατάθλιψης, του άγχους, την αντιμετώπιση οικογενειακών και σεξουαλικών δυσλειτουργιών, προβλημάτων υγείας (για παράδειγμα, σε σχέση με το κάπνισμα, τον πόνο και τις διαταραχές πρόσληψης τροφής), καθώς και σε διάφορα ηλικιακά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, εφήβων, ενηλίκων και υπερηλίκων (Chambless, 1998).

Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία θεωρείται ότι είναι εξίσου ή περισσότερο αποτελεσματική σε σχέση με τα ψυχότροπα φάρμακα με σκοπό την αντιμετώπιση αρκετών ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, και φαίνεται να οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής σε σχέση με τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής (Hollon, Stewart και Strunk, 2006 - Imel, Malterer, McKay, και Wampold, 2008).

Αποτελεσματική Ψυχοθεραπεία

Ποια είναι τα στοιχεία όμως που καθιστούν την  ψυχοθεραπεία αποτελεσματική; Τα ερευνητικά δεδομένα φαίνεται πως δεν είναι ιδιαίτερα σαφή και υπάρχει μεγάλη συζήτηση γύρω από αρκετές πτυχές της θεραπευτικής προσέγγισης, ωστόσο πολλά είναι τα στοιχεία εκείνα που υποδεικνύουν ότι ο θεραπευτής είναι το «κλειδί» για τη θετική έκβαση της θεραπείας.

Ποια γνωρίσματα λοιπόν είναι εκείνα που καθιστούν έναν θεραπευτή αποτελεσματικό και οδηγούν σε επιτυχημένη έκβαση της θεραπευτικής διαδικασίας;

Σύμφωνα με έρευνες (Anderson, Ogles, Patterson, Lambert και Vermeersch, 2009 - Baldwin, Wampold και Imel, 2007 - Duncan, Miller, Hubble και Wampold, 2010 - Lambert, Harmon, Slade, Whipple και Hawkins, 2005 - Norcross, 2011 - Wampold, 2007), οι ιδιότητες του αποτελεσματικού θεραπευτή είναι οι ακόλουθες:

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής διαθέτει ένα εκλεπτυσμένο σύνολο διαπροσωπικών δεξιοτήτων, όπως ευφράδεια, διαπροσωπική αντίληψη, συναισθηματική εναρμόνιση και εκφραστικότητα, ζεστασιά και αποδοχή, ενσυναίσθηση, επικέντρωση του ενδιαφέροντος στον άλλον.

Από τις πρώτες στιγμές της επαφής με τον πελάτη, ο αποτελεσματικός θεραπευτής καλλιεργεί, μέσω λεκτικής και – κυρίως – μη λεκτικής συμπεριφοράς, συγκεκριμένες συνθήκες οι οποίες βοηθούν τον πελάτη να αισθανθεί ότι γίνεται κατανοητός, να εμπιστευτεί τον θεραπευτή και να πιστέψει ότι μπορεί να βοηθηθεί εν τέλει από αυτόν.

Καθώς δημιουργείται η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ θεραπευτή και πελάτη, ο θεραπευτής μπορεί, πάνω σε αυτή την πρώιμα αναπτυσσόμενη εμπιστοσύνη, να «χτίσει» μία λειτουργική και συνεργατική συμμαχία με τον πελάτη που περιλαμβάνει τον θεραπευτικό δεσμό και τους σκοπούς που πρόκειται να επιτευχθούν μέσω της θεραπείας.

Ζητήματα Ηθικής και Δεοντολογίας στην Άσκηση της Ψυχοθεραπείας
Κύκλος Σεμιναρίων για Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας | Γενική είσοδος: 35 ευρώ
Θεματικές Ενότητες: Διπλές σχέσεις θεραπευτή – θεραπευόμενου | Ψυχική ανθεκτικότητα του θεραπευτή | Υπέρβαση – παραβίαση ορίων στην ψυχοθεραπευτική σχέση | Ειδικές προκλήσεις στην ψυχοθεραπεία | Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας | Διαχείριση εξω-θεραπευτικών πληροφοριών | Διατήρηση και άρση του απορρήτου

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής παρέχει μία αποδεκτή εξήγηση για την αγωνία που βιώνει ο πελάτης σε σχέση με το πρόβλημά του.

Για να γίνει αποδεκτή η οποιαδήποτε εξήγηση από τον πελάτη, απαιτείται μία διαδικασία που περιλαμβάνει τη συμβατότητα με τις στάσεις του πελάτη, τις αξίες του, τον πολιτισμό και την κοσμοθεωρία του γενικά.

Εφόσον ο πελάτης αποδεχθεί την εξήγηση, ο θεραπευτής παραθέτει ένα πλάνο θεραπείας το οποίο συμβαδίζει με την εξήγηση που δόθηκε. Με αυτόν τον τρόπο, ο πελάτης κατανοεί το πλάνο της θεραπείας καλύτερα και δείχνει πιο πρόθυμος να συνεργαστεί.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής ασκεί έντονη επιρροή, είναι "πειστικός" και αυθεντικός, χαρακτηριστικά τα οποία κρίνονται απαραίτητα για τη διαμόρφωση μίας ισχυρής και αποτελεσματικής συμμαχίας με τον πελάτη. Με άλλα λόγια, ο θεραπευτής έχει αυτό που ο Carl Rogers ονομάζει "ποιότητα παρουσίας" (quality of presense).

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής παρακολουθεί συνεχώς την πρόοδο του πελάτη με έναν αυθεντικό τρόπο. Το στοιχείο της αυθεντικότητας εδώ, έχει να κάνει με τον τρόπο που ο θεραπευτής καθιστά σαφές στον πελάτη ότι ενδιαφέρεται αληθινά να μάθει τι κάνει και πώς εξελίσσεται μέσα στο θεραπευτικό πλαίσιο.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής χαρακτηρίζεται από ευελιξία και θα αναπροσαρμόσει τις θεραπευτικές μεθόδους αν διαπιστώσει ότι αυτές δεν είναι αποτελεσματικές ή ότι δεν επιτυγχάνεται επαρκής πρόοδος.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής δεν αποφεύγει τις δυσκολίες στη θεραπεία, τουναντίον τις καθιστά μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας χρησιμοποιώντας τις με θεραπευτικό τρόπο.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής είναι πηγή ελπίδας και αισιοδοξίας για τον πελάτη, με την έννοια ότι καθιστά σαφές ότι η κοινή συνεργασία τους θα λειτουργήσει επιτυχώς και θα αποφέρει καρπούς.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής γνωρίζει τα χαρακτηριστικά και τις πτυχές της προσωπικότητας και της ζωής του πελάτη και χρησιμοποιεί όλες αυτές τις πληροφορίες προς όφελος της θεραπευτικής ολοκλήρωσης.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής γνωρίζει τις δικές του προσωπικές ψυχολογικές διαδικασίες και δεν τις εγχέει στη θεραπευτική πρακτική, εκτός κι αν κρίνεται σκόπιμο για την επίτευξη του θεραπευτικού αποτελέσματος.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής γνωρίζει τα καλύτερα ερευνητικά στοιχεία που σχετίζονται με την περίπτωση του εκάστοτε πελάτη σε ό,τι έχει να κάνει με τη θεραπεία, τα προβλήματα, το κοινωνικό πλαίσιο κλπ.

Ο αποτελεσματικός θεραπευτής επιδιώκει συνεχώς να βελτιώνεται. 

Για περισσότερες πληροφορίες, βιβλιογραφικές αναφορές και το πλήρες άρθρο, ανατρέξτε: www.apa.org