Οι μεγάλες προκλήσεις του κλάδου στης Ψυχολογίας για το 2023

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Ψυχολογίας το έτος που διανύουμε θα είναι ένα έτος γεμάτο νέες προκλήσεις που πρέπει να απαντηθούν από τους ειδικούς ψυχικής υγείας. Τόσο η πανδημία όσο και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν αφήσει έντονο το ψυχολογικό αποτύπωμά τους σε όλο τον κόσμο.

Κατά την διάρκεια της πανδημίας οι άνθρωποι (ξανά) αναμετρήθηκαν με τους εαυτούς τους, είδαν πολλές σταθερές που είχαν να χάνονται, είδαν τους εαυτούς τους σε μια νέα -πολύ δύσκολή- συνθήκη, ικανή να τους επηρεάσει όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχολογικά.

Τα προηγούμενα 3 χρόνια συνέβησαν πολλά πράγματα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, -ίσως συνέβησαν τόσα πολλά, που οι άνθρωποι δύσκολα μπόρεσαν να τα καταλάβουν-, να τα αφομοιώσουν, να τα δουν με καθαρή ματιά και εν τέλη να τα αντιμετωπίσουν ή να προσαρμοστούν στα νέα αυτά δεδομένα.

Οι φονικές φυσικές καταστροφές, οι πόλεμοι και οι μαζικές μεταναστευτικές ροές σε όλο τον πλανήτη, η ασύμμετρη εξάπλωση του κορονοϊού, τα σκάνδαλα διαφθοράς στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο, το κίνημα metoo, τα περιστατικά έμφυλης βίας, το Brexit, καθώς και ο πόλεμος στην Ουκρανία με τις οικονομικές συνέπειες που έχουν πλήξει σχεδόν όλο τον πλανήτη, έχουν χωρίς καμία αμφιβολία «ταρακουνήσει» για τα καλά την δυτική κοινωνία.

Ο κλάδος της ψυχολογίας οφείλει να περάσει από την επικουρικότητα στην ενεργητικότητα και θα πρέπει να προσαρμόζεται σε όλα τα νέα δεδομένα.

Οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με ψυχολογικά προβλήματα ανεξαρτήτως της έντασής τους, χρειάζονται τους ειδικούς ψυχικής υγείας να τους βοηθήσουν στην προσπάθεια τους να αντιμετωπίσουν την νέα πραγματικότητα.

Πάμε λοιπόν να δούμε με λίγες λεπτομέρειες τους στόχους που έχει θέσει η Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία για το 2023.

Οι ερευνητές πρέπει να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία περισσότερο για να κάνουν γνωστές τις έρευνες τους

Έχει φανεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων χρησιμοποιεί πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Σχεδόν το 80% των Αμερικάνων χρησιμοποιούν social media, με τα ίδια νούμερα να κυμαίνονται και στην Ελλάδα. Έτσι λοιπόν οι ερευνητές ψυχολόγοι που θέλουν να περάσουν τα μηνύματά τους μέσω των ερευνών τους, πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα ως έναν τρόπο επαφής με το ευρύ κοινό.

Οι περισσότεροι ερευνητές δεν έχουν εξοικειωθεί αρκετά, με τα κοινωνικά δίκτυα όντας απορροφημένοι στην δουλειά τους, με αποτέλεσμα, τα καίρια αποτελέσματα των ερευνών τους να μην «βγαίνουν» εκτός των τειχών των συναδέλφων τους.

Πλατφόρμες όπως το ΤΙΚ ΤΟΚ ή το Instagram μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μια πολύ μεγάλη βάση προς ενημέρωση του κοινού για σημαντικά και επίκαιρα θέματα όπως το άγχος των επιδόσεων, η εποχιακή κατάθλιψη, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες κ.α.

Οι ψυχολόγοι πρέπει να υπενθυμίζουν στον κόσμο για την αναγκαιότητα της διασταύρωσης των ειδήσεων

Μέσω των social media, έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες τρομακτικών θεωριών συνομωσίας που ευδοκίμησαν κατά την διάρκεια της πανδημίας. Από τα εμβόλια που όποιος τα έκανε θα γίνονταν ζόμπι, τις μάσκες που έχουν μέσα τσιπάκια παρακολούθησης και διάφορες άλλες ευφάνταστες θεωρίες, έκαναν μεγάλη μερίδα του κόσμου να επηρεαστεί. Αυτό συνέβη γιατί ο κόσμος προτιμά να ακούσει ένα βολικό ψέμα, παρά μια δύσκολη αλήθεια.

Εκεί λοιπόν έγκειται και η προσφορά των ψυχολόγων. Πρέπει να συνιστούν στον κόσμο να είναι ψύχραιμος όταν λαμβάνει νέες και αντικρουόμενες πληροφορίες, να αξιολογεί τις πληροφορίες και τις πηγές αυτών και να χρησιμοποιεί όσο τον δυνατόν περισσότερο την κριτική του σκέψη.

Η ψυχολογική έρευνα πρέπει να γίνει περισσότερο συμπεριληπτική

Παραδοσιακά οι έρευνες στην ψυχολογία έχουν δυο κύρια χαρακτηριστικά. Στην πλειοψηφία τους είναι ποσοτικές και δεν συμπεριλαμβάνουν σημαντικές παραμέτρους στα ερωτηματολόγια τους γιατί θεωρείται δεδομένο ότι κατά πλειοψηφία θα απαντήσουν λευκοί συμμετέχοντες.

Σε έρευνα που των Roberts κ.α το 2020, έδειξαν ότι σε 26.000 δημοσιευμένες έρευνες ψυχολογίας από το 1974 ως το 2018 οι ερευνητές ήταν κυρίως λευκοί και στα ερωτηματολόγια τους δεν είχαν ερωτήσεις σχετικά με την φυλή των συμμετεχόντων. Επίσης η ψυχολογική έρευνα τα τελευταία χρόνια έχει περάσει από τις πιο επιστημονικές και απόμακρες ποσοτικές έρευνες στις πιο ουσιαστικές και συμπεριληπτικές ποιοτικές έρευνες σε μορφή ημι-δομημένων συνεντεύξεων που αποσκοπούν να μάθουν σε βάθος τον συμμετέχοντα.

Οι Ψυχολόγοι σε καίριες θέσεις

Όλο και περισσότερες μεγάλες εταιρείες ανά τον κόσμο επιλέγουν να προσλάβουν ψυχολόγους σε καίριες και διευθυντικές θέσεις.

Αυτό γίνεται γιατί θέλουν ανθρώπους που να ηγούνται σε μια ομάδα, όχι με τον παραδοσιακό αυταρχικό τρόπο αλλά χρησιμοποιώντας τρία βασικά συστατικά : Αμεροληψία - Ποικιλομορφία – Συμπερίληψη. Τρία βασικά συστατικά που είναι ικανά να οδηγήσουν μια ομάδα ανθρώπων να δουλέψουν όχι μόνο αποδοτικά αλλά και να νιώθουν όμορφα στον χώρο εργασίας τους.

Η ψυχική υγεία των εργαζομένων είναι προτεραιότητα

Κατά την διάρκεια της πανδημίας ουσιαστικά γίναμε όλοι αποδέκτες ενός καινούργιου μηνύματος. «Τα πάντα μπορούν να αλλάξουν σε μια στιγμή» Έτσι, άνθρωποι που είχαν σταθερές δουλειές με προοπτική έχασαν τις δουλειές τους, εργαζόμενοι που δίνανε αγώνα για να ανελιχθούν στον τομέα εργασίας τους, είδαν τους στόχους τους να παγώνουν επ’αόριστον λόγω του κωρονοιού.

Συνεπακόλουθα, η ψυχική υγεία εκατομμυρίων εργαζομένων κλονίσθηκε, με αποτέλεσμα οι εταιρείες να είναι υπεύθυνες πλέον για να βοηθήσουν τους εργαζόμενους τους στο κομμάτι της ψυχικής υγείας.

Αν και στην Ελλάδα είναι -ακόμη- αδύνατο να υπάρχει εργασιακός ψυχολόγος, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στην Αμερική οι εργασιακοί ψυχολόγοι έχουν πλέον έναν πολύ σημαντικό ρόλο να επιτελέσουν.

Να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ισορροπήσουν μεταξύ, ψυχικής υγείας και εργασιακής αποτελεσματικότητας. Σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και το κράτος είναι αρωγός αυτής της ιδέας, όπως στην Ισλανδία όπου το εβδομαδιαίο ωράριο από 50 ώρες έγινε 35 και τα αποτελέσματα των εργαζομένων ήταν εντυπωσιακά.

Η προσοχή πρέπει να στραφεί προς τα παιδιά

Αρκετά πριν την πανδημία επιστήμονες είχαν κάνει τις πρώτες αναφορές στην αναγκαιότητα να επικεντρωθούν οι ειδικοί ψυχικής υγείας στα παιδιά,  από την προσχολική ηλικία μέχρι την μετα-εφηβική ηλικία.

Με τον ερχομό της πανδημίας αυτή αναγκαιότητα έχει γίνει πλέον επιτακτική. Ειδικά στα παιδιά της εφηβικής ηλικίας οι τάσεις κατάθλιψης, άγχους, επίμονης στεναχώριας και η αίσθηση αβοηθητότηας έχουν αυξηθεί κατά 40%. Για αυτό σε πολλές περιπτώσεις οι ψυχολόγοι πρέπει να δρουν προκαταβολικά, πριν την εκδήλωση αυτών των συμπτωμάτων.

Η χρησιμότητα των σχολικών ψυχολόγων ειδικά στις μέρες μας είναι εξαιρετικά σημαντική, με τις παρεχόμενες υπηρεσίες να μην περιορίζονται  μόνο στα παιδιά αλλά στους γονείς και τους καθηγητές. Το σχολείο είναι το πρώτο μεγάλο «σύστημα» κατανόησης του κόσμου για τα παιδιά, και με τις έγκαιρες παρεμβάσεις των ειδικών, μπορούν όχι μόνο να μειωθούν τα συμπτώματα αλλά να μην προλάβουν να αναπτυχθούν καθόλου.

Εν κατακλείδι, η ψυχολογία είναι μια «ζωντανή» επιστήμη.  Εξελίσσεται, μεγαλώνει, "ακούει" την κοινωνία και εν τέλει προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα.

Οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν μεγάλο καθήκον να επιτελέσουν τόσο το 2023 αλλά και μακροχρόνια. Η ψυχολογία είναι μια επιστήμη που βασίζεται στην έρευνα, στα μακροχρόνια και ισχυρά αποτελέσματα, είναι μια επιστήμη που δεν βάζει τους ανθρώπους σε «κουτάκια», που ακούει τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά αξιολογόντας κάθε πτυχή του ευατού του.

Οι ειδικοί ψυχικής υγείας ΠΡΕΠΕΙ να είναι αναγνωρισμένοι από κρατικούς και ανεξάρτητους φορείς για την επάρκεια των σπουδών και της επαγγελματικής εμπειρίας τους, και πάνω από όλα πρέπει να γίνουν αποδεκτοί, σε όλα τα επιμέρους μέρη της κοινωνίας προσπαθώντας να βοηθήσουν πολύπλευρα σε μια κοινωνία που αλλάζει και εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς.

* Με πληροφορίες από την επίσημη ιστοσελίδα της Αμερικάνικης ένωσης Ψυχολόγων.