Δεν είναι ανάγκη να σ’αγαπούν για να αγαπάς. Αλλά είναι απαραίτητο το να αγαπάς

«Δεν είναι ανάγκη να σ’αγαπούν για να αγαπάς. Αλλά είναι απαραίτητο το να αγαπάς» Οδυσσέας Ελύτης

Η αγάπη αποτελεί μια επιλογή, δεν πρόκειται για κάτι βεβιασμένο, ούτε υπάρχει κάτι που θα αναγκάσει κάποιον να τη νιώσει. Αφορά σε μια σταθερή κατάσταση, δεν έχει το παροδικό του έρωτα, ούτε το απότομό του, ούτε έχει και όλη την εγρήγορση που προσφέρει ο τελευταίος.

Η διαφορά της αγάπης από τον έρωτα

Ο έρωτας, προκαλεί έντονες χημικές μεταβολές, δημιουργεί μια κατάσταση εγρήγορσης και μπορεί να συντηρηθεί ως ένα χρονικό διάστημα και αυτό επειδή ούτε σωματικά, αλλά ούτε και ψυχικά μπορεί ο ανθρώπινος οργανισμός να τον αντέξει για πάνω από κάποιο ορισμένο χρόνο. Φυσικά, μπορεί να αναβιωθεί, μα η αγάπη δεν είναι αυτό. Η αγάπη είναι σταθερή, ακόμη και μετά από έντονους καυγάδες, ή σκληρά λόγια.

Παράλληλα, χρειάζεται χρόνο για να εξελιχθεί μαζί με τη σχέση. Μια οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση κινείται παράλληλα με την αγάπη, αφού η οικειότητα, η εμπιστοσύνη, αλλά και αρκετοί άλλοι παράγοντες αναπτύσσονται με τον δικό τους χρόνο.

Μάλιστα, το άτομο μπορεί να μη νιώθει πάντα το ίδιο με κάποιον σημαντικό του άλλο. Αυτοί οι παράγοντες, που συντελούν την ύπαρξη της αγάπης, δεν λειτουργούν πάντα με τον τρόπο που ο καθένας μας επιθυμεί. Μπορεί η εμπιστοσύνη να κλονιστεί και η οικειότητα να διαφοροποιηθεί, αναλόγως των δεδομένων.

Η αγάπη πρόκειται για έναν συνδυασμό ψυχικής και κοινωνικής ανάγκης και χημικών ενώσεων που διαδραματίζονται στον εγκέφαλο. Ψυχική ανάγκη, καθώς ο άνθρωπος χρειάζεται -βάσει ερευνητικού υλικού- την αποδοχή, για να συνεχίσει ομαλά στη ζωή του. Σκεφτείτε αυτό: Από νεογέννητα, ίσως και νωρίτερα, η αναγκαιότητα για επαφή είναι εμφανής.

Ασφαλής δεσμός προσκόλλησης και εγγύτητα

Οι έρευνες μας δείχνουν τη σημαντικότητα στη δημιουργία ασφαλούς δεσμού μεταξύ μητέρας και παιδιού με τον θηλασμό, που πρόκειται για μια πράξη εγγύτητας. Ακόμη, βλέπουμε ισχυρά αποτελέσματα στο άτομο μεμονωμένα, αλλά και τη σχέση βασικού τροφού και παιδιού με τη προσπάθεια σύνδεσης από τον τροφό.

Δηλαδή, ακόμη και στη μη ύπαρξη θηλασμού, ο συναισθηματικός δεσμός μπορεί να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί καταλλήλως. Τα θετικά αποτελέσματα στη ψυχική υγεία του παιδιού θα είναι εμφανή μεταγενέστερα.

Το πείραμα του Harlow σε μαΐμουδάκια

Κλασσικές μελέτες εμφανίζουν αποτελέσματα σχετικά με την εγγύτητα και τη βιολογική ανάγκη και παρατηρήθηκε στο πείραμα του Χάρλοου σε μαΐμουδάκια πως η βιολογική ανάγκη (τροφή) είναι μεν σημαντική, μα όχι καθολική.

Αντιθέτως, η αίσθηση εγγύτητας και ασφάλειας ήταν ιδιαίτερα αναγκαία για την ανάπτυξή τους. Η μελέτη παρατηρούσε τη συμπεριφορά από τα μωρά-μαϊμούδες σε ελεγχόμενο περιβάλλον που είχαν τοποθετηθεί κούκλες μαϊμούδες-μαμάδες. Οι κούκλες ήταν δύο, και η μία είχε δυνατότητα το μωρό-μαϊμού να τραφεί, ενώ η άλλη είχε ένα κουβερτάκι επάνω της, που την έκανε μαλακή και τρυφερότερη.

Το μωρο-μαϊμού σύντομα έδειξε την προτίμησή του στην τρυφερότερη μητέρα, ενώ επισκέπτονταν την άλλη μόνο για την τροφή. Τόσο τα ζώα, όσο και οι άνθρωποι έχουν ψυχική ανάγκη για εγγύτητα και ασφάλεια.

Η ανάγκη της κοινωνικής ζωής

Παράλληλα, οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα, που προτιμούν την επαφή από τη μοναξιά. Φυσικά, κάποιοι άνθρωποι δηλώνουν ότι προτιμούν τη μοναξιά, αλλά σπάνια μιλάμε για απομόνωση.

Η επιλογή του χρόνου που περνάμε με τους άλλους, δε σημαίνει αυτόματα ότι θέλουμε να είμαστε εντελώς μόνοι για πάντα, αλλά ότι κατανέμουμε διαφορετικά τις ανάγκες μας.

Σε κοινωνικό επίπεδο, από τις απαρχές του χρόνου, βρίσκουμε την έντονη ανησυχία των ανθρώπων για κοινωνική ζωή. Απλά το ότι είναι κάποιος μέλος μιας κοινωνίας εξάλλου, δείχνει ήδη την πρόθεση για κοινωνικότητα. Μάλιστα, οι έρευνες μας εμφανίζουν θετική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων κοινωνικής ικανοποίησης και καλύτερης ψυχικής υγείας.

Η κοινωνία και η κοινότητα, μπορεί να αποδόσει την αίσθηση ταυτότητας και να προωθήσει γενικά το άτομο προς την αυτοπραγμάτωση, όπως προτείνει και ο Maslow.

Πώς σχετίζεται η αγάπη με όλα αυτά;

Η θεωρία του Bowlby για τη σημασία των δεσμών

Η αποδοχή και η αγάπη έχουν στενή σχέση. Τόσο η οικογένεια, όσο και η ευρύτερη κοινωνία, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και της αποδοχής εαυτού, αλλά και των άλλων. Ο Bolwby, παρατήρησε ότι ακριβώς αυτός ο δεσμός μεταξύ δύο ανθρώπων, ήταν ικανός να κρατήσει στη ζωή κάποια ορφανά παιδιά στις κακές συνθήκες των ορφανοτροφείων της εποχής.

Συγκεκριμένα, πολλά παιδιά απεβίωναν στα ορφανοτροφεία και ερευνώντας το γιατί, ο Bolwby παρατήρησε ότι πέρα των βιολογικών στερήσεων, τα παιδιά απεβίωναν για άλλους λόγους. Δεν είχαν με ποιον να δημιουργήσουν αυτόν τον τόσο σημαντικό δεσμό. Έναν τροφό, κάποιον που να δείξει ενδιαφέρον για εκείνα.

Ορισμένα παιδιά, λοιπόν, κατάφερναν και ανέπτυσσαν έναν τέτοιο δεσμό, μια σχέση ασφαλείας, με κάποιον από το προσωπικό. Σε αντίθεση με τα παιδιά που επιβίωναν σχετικά «καλά», τα παιδιά που επιβίωναν χωρίς αυτή τη σχέση, είχαν τρομερούς εφιάλτες, πόνους στο σώμα και κακή ψυχική υγεία.

Η αγάπη λοιπόν, όπως και αν μεταφράζεται για τον καθένα, ρομαντικά ή μη, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την υγιή ανάπτυξη ενός ανθρώπου.

Η ψυχική υγεία, χρειάζεται την αγάπη. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι περισσότεροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε αυτή την ασφάλεια για όλους τους ανθρώπους που τη χρειάζονται όχι μόνο στις ατομικές συνεδρίες, αλλά και στην κοινωνία.

Το στίγμα γύρω από τη ψυχική υγεία, χρειάζεται να αντιμετωπιστεί και η καλύτερη λύση είναι η αγάπη. Αγάπη για τον συνάνθρωπο, για τους σημαντικούς άλλους και τον εαυτό μας.