Φιλοσοφική Συμβουλευτική: Μια διαφορετική οπτική της θεραπείας της ψυχής

Για να είναι κανείς φιλόσοφος δεν χρειάζεται να έχει εκλεπτυσμένες σκέψεις, ούτε καν να ιδρύσει μια σχολή... Πρέπει να έχει λύσει μερικά από τα ζητήματα της ζωής, πρακτικά, όχι θεωρητικά - Χένρι Ντέιβιντ Θορό

Φιλοσοφική Συμβουλευτική

Η Φιλοσοφική Συμβουλευτική είναι ένας σχετικά νέος, μα γρήγορα εξελισσόμενος τομέας της φιλοσοφίας. Το κίνημα της φιλοσοφικής πρακτικής ξεκίνησε από την Ευρώπη τη δεκαετία του 1980, με τον Γκέρτ Άχενμπαχ στη Γερμανία, και άρχισε να αναπτύσσεται στη Βόρεια Αμερική στη δεκαετία του 1990. (Marinoff, 2002).

Μπορεί, οι λέξεις «φιλοσοφία» και «πρακτική» δύσκολα να συνδυάζονται στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων, ωστόσο, η φιλοσοφία ανέκαθεν παρείχε εργαλεία για να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος στην καθημερινή του ζωή.

Όταν ο Σωκράτης περνούσε τον καιρό του συζητώντας στην Αγορά σημαντικά θέματα και ο Λάο Τσε κατέγραφε τις συμβουλές του για το πώς να ακολουθήσει κανείς το μονοπάτι της επιτυχίας αποφεύγοντας παράλληλα τις ατυχίες, είχαν σκοπό οι ιδέες τους να εφαρμοστούν.

Τότε η φιλοσοφία ήταν τρόπος ζωής, κι όχι ακαδημαϊκό αντικείμενο.

Η φιλοσοφία του κάθε ατόμου

Ο καθένας έχει μια φιλοσοφία στη ζωή, αλλά μόνο λίγοι από εμάς έχουμε το προνόμιο και την άνεση να καθόμαστε και να προσπαθούμε να ξεδιαλύνουμε τις λεπτομέρειες. Έχουμε την τάση να την αναπτύσσουμε, καθώς προχωρούμε. Η εμπειρία είναι μεγάλος δάσκαλος, αλλά χρειάζεται επίσης να εκλογικεύουμε τις εμπειρίες μας.

Πρέπει να σκεφτόμαστε κριτικά, ψάχνοντας για επαναλαμβανόμενα πρότυπα και συνδυάζοντας τα πάντα, προσπαθώντας να σχηματίσουμε τη μεγάλη εικόνα για να συνεχίσουμε το δρόμο μας στη ζωή.

Η κατανόηση της δικής μας φιλοσοφίας μπορεί να μας βοηθήσει να αποτρέψουμε, να επιλύσουμε ή να αντιμετωπίσουμε πολλά προβλήματα. Οι φιλοσοφίες μας μπορούν επίσης να αποτελέσουν τη βασική εξήγηση για προβλήματα που βιώνουμε· έτσι πρέπει να αξιολογήσουμε τις ιδέες μας για να διαμορφώσουμε μια άποψη που θα λειτουργεί υπέρ μας και όχι εναντίον μας. 

Το έργο του φιλοσοφικού συμβούλου

Έργο ενός φιλοσοφικού συμβούλου είναι να ξεναγήσει τους πελάτες τους στα «μονοπάτια» της Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας. Τους βοηθά να κατανοήσουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και μέσω διαλόγου να ξεδιαλύνουν και να κατατάξουν επιμέρους παράγοντες και συνέπειες. Ενθαρρύνονται να βρουν καλύτερες λύσεις με μια φιλοσοφική προσέγγιση συμβατή και αρμονική με τα δικά τους «πιστεύω», να εντοπίσουν τις αντιλήψεις τους (να σκεφτούν αν πρέπει να τις αντικαταστήσουν με πιο υγιείς) και να διερευνήσουν γενικά ερωτήματα πάνω στις αξίες, στο νόημα και στην ηθική.

Στόχος της φιλοσοφικής συμβουλευτικής

Ο στόχος της φιλοσοφικής συμβουλευτικής βρίσκεται στο παρόν και αποσκοπεί στη θέαση του μέλλοντος, κι όχι του παρελθόντος, όπως συμβαίνει στην παραδοσιακή ψυχοθεραπεία. Άλλη μια διαφορά είναι ότι η φιλοσοφική συμβουλευτική είναι πιο βραχυχρόνια. Μια συνεδρία φιλοσοφικής συμβουλευτικής περιλαμβάνει περισσότερα από μια απλή αντιστοίχηση προβλημάτων με κομμάτια φιλοσοφικής γραμματείας, παρόλο που ένας απλός αφορισμός μπορεί μερικές φορές να λύσει ένα περίπλοκο πρόβλημα. Είναι ο διάλογος, η ανταλλαγή ιδεών αυτή καθ’ εαυτή που είναι θεραπευτική.

Θεραπεία για τους «λογικούς»

Η φιλοσοφική θεραπεία σύμφωνα με τα λεγόμενα του Καναδού Πίτερ Μάρτς είναι «θεραπεία για τους λογικούς». Λογικοί, κατά τη γνώμη μου, είμαστε όλοι.

Δυστυχώς, το μεγαλύτερο μέρος των ψυχολόγων και των ψυχιάτρων έχει επικεντρωθεί στο να κατατάσσει ως «ασθένειες» τις περισσότερες περιπτώσεις και να χρησιμοποιεί φαρμακευτικές θεραπείες αναζητώντας διαγνώσεις ασθενειών και συνδρόμων.

Από την άλλη πλευρά, μεγάλο μέρος της σκέψης της Νέας Εποχής θεωρεί δεδομένο ότι ο κόσμος (και κάθε άνθρωπος μέσα σε αυτόν) είναι όπως πρέπει να είναι ή όπως θα έπρεπε να είναι.

Είναι φυσιολογικό να έχει κανείς προβλήματα και η συναισθηματική αγωνία δεν είναι απαραίτητα ασθένεια. Οι άνθρωποι που ψάχνουν για έναν τρόπο να παρακολουθήσουν και να διαχειριστούν ένα περιβάλλον που γίνεται όλο και πιο περίπλοκο δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται προβληματικοί, ενώ στην πραγματικότητα ακολουθούν ένα μονοπάτι, άφθαρτο από το χρόνο, προς μια πιο πλήρη και ικανοποιητική ζωή.

Πώς βοηθά ένας φιλοσοφικός σύμβουλος

Ο φιλοσοφικός σύμβουλος είναι σε θέση να βοηθήσει τον πελάτη του να βρει τον τρόπο να εφαρμόσει τη φιλοσοφία όταν αντιμετωπίζει ηθικά διλήμματα, επαγγελματικές ηθικές διαμάχες, δυσκολία να συμβιβάσει την εμπειρία με τα πιστεύω του, διαμάχες μεταξύ λογικής και συναισθημάτων, κρίσεις νοήματος, σκοπού ή αξιών, αναζητήσεις προσωπικής ταυτότητας, αναζήτηση γονικών στρατηγικών, άγχος για την αλλαγή καριέρας, για την δυσκολία επίτευξης προσωπικών στόχων, αλλαγές στη μέση ηλικία, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, το θάνατο ενός αγαπητού προσώπου ή το ότι όλοι κάποτε θα πεθάνουμε.

Άσχετα με το τι μας απασχολεί συγκεκριμένα, μπορούμε να εφαρμόσουμε τις βασικές πρακτικές και μεθόδους σκέψης.

«Όλο και περισσότεροι ασθενείς συνωστίζονται στις κλινικές και τα ιατρεία μας παραπονούμενοι για εσωτερικό κενό, μια αίσθηση πλήρους και ολοκληρωτικής έλλειψης νοήματος στη ζωή τους. Μπορούμε να καθορίσουμε το συναισθηματικό κενό ως τη ματαίωση αυτού που θεωρούμε την πιο βασική κινητήρια δύναμη του ανθρώπου, αυτού που μπορούμε να ονομάσουμε... θέληση για νόημα». Victor Frankl