Η μείωση του βάρους και των περιττών κιλών, ως παραγωγή έργου. Μια Γνωσιο - Συμπεριφοριστική θεραπευτική οπτική

Λίγοι και μάλιστα με αποτυχημένο τρόπο θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι οποιαδήποτε δράση και οποιαδήποτε έργο δεν απαιτεί την επένδυση ενέργειας σε οποιαδήποτε μορφή της. Η αλήθεια είναι ότι για την παραγωγή ορισμένου έργου απαιτείται ένα συγκεκριμμένο ποσοστό ενεργείας που θα «μεταλλαχθεί» στο τελικό έργο.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Πράγματα που μας αγχώνουν, σκέψεις που μας τρομάζουν, συναισθήματα που μας ταλαιπωρούν και ανακλαστικές συμπεριφορές που, χωρίς να το γνωρίζουμε διατηρούν τα προβλήματά μας (αν δεν τα ενδυναμώνουν), πρέπει να διερευνηθούν, να αναλυθούν και να μοντελοποιηθούν σε περισσότερο χρήσιμες και προσαρμοστικές σκέψεις και νέες συμπεριφορές.

Για την αλλαγή αυτή, ο θεραπευτής αλλά πολύ περισσότερο ο θεραπευόμενος, θα πρέπει να επενδύσει ένα μέρος της ενέργειάς του προκειμένου να παραχθεί το πολυπόθητο έργο της αλλαγής του εαυτού του με τρόπο που θα τον κάνει να χαίρεται το δώρο της ζωής αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα της καθημερινότητα ως καλοδεχούμενες προκλήσεις αντί για ανυπέρβλητες δυσκολίες.

Δείτε στο εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο του Psychology.gr, το νέο βιβλίο του Ε.Ζουμπανέα με τίτλο: Αναζητώντας το μαγικό βάρος των ονείρων σου.

Πως ξεχωρίζει η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία έναντι άλλων προσεγγίσεων

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία κατά βάση είναι μια εκπαιδευτική διαδικασία.

Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει από άλλες, είναι ότι ασχολείται με τη διαχείριση έντονων συναισθηματικών καταστάσεων και την αλλαγή μαθημένων δυσλειτουργικών σκέψεων και συμπεριφορών σε περισσότερο λειτουργικές και χρήσιμες σκέψεις και συμπεριφορές στη προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του θεραπευόμενου.

Είναι με άλλα λόγια, ένα έργο μακροπρόθεσμης διάρκειας που απαιτεί την συνειδητή ενασχόληση του θεραπευόμενου με τον εαυτό του: να παρατηρεί, να εντοπίζει προβληματικά σημεία, να σχεδιάζει πιθανές δράσεις επίλυσής τους, να τις δοκιμάζει και με τη συνεχή επανάληψη να μεταλλάσει (“shaping”) βήμα-βήμα τον εαυτό του σε έναν νέο, περισσότερο επιθυμητό εαυτό που είναι ικανός να θέτει και να πετυχαίνει στόχους ζωής.

Η προσδοκία των άμεσων αποτελεσμάτων

Παραγωγή έργου συμβαίνει και όταν κάποιος αποφασίσει να μπει σε μια δίαιτα για να χάσει 10-15 ή και περισσότερα κιλά.

Πολλοί βάζουν ως στόxo να χάσουν 10 κιλά σε 15 μέρες... Κατά τη γνώμη μου, μια τέτοια προσδοκία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα ακόμα σύμπτωμα. «Θέλω αυτό και το θέλω το συντομότερο δυνατόν»...

Παρόμοιες προσδοκίες έχουν και κάποιοι που υπό την πίεση των καταστάσεων σε προσωπικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο αποφασίζουν να μπουν σε ψυχοθεραπεία για τον οποιαδήποτε λόγο (τη διαχείριση του άγχους τους, της φοβίας τους, των διαπροσωπικών τους σχέσεων κ.λπ)...

Αλλά εις μάτην προσδοκούν σε 5-6 συνεδρίες να λύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σχεδόν μια ζωή, και...παφ να τα εξαφανίσει ο «μάγος» που έχουν απέναντί τους. Μια τέτοια στάση είναι εσφαλμένη, μη λειτουργική ή χρήσιμη σε αυτόν που την κομίζει, κι αυτό διότι, στην ζωή όλα τα καλά επιτυγχάνονται μέσα από μια επίμονη και επίπονη πορεία με πλάνο, αρχή, μέση και τέλος.

Συνεχίζοντας, η υπόθεση εργασίας μας είναι το ότι η παχυσαρκία έχει ψυχογενή αιτιολογία (που υποβοηθείται από μια τάση του οργανισμού μας στη συσσώρευση περιττών κιλών) ενώ η πρόβλεψη είναι ότι τη μεγαλύτερη πιθανότητα την έχει το «χειρότερο σενάριο»: να εγκαταλείψετε στη μέση του δρόμου μια Νιοστή προσπάθεια δίαιτας έχοντας τώρα μια περισσότερο έντονη δόση απαισιοδοξίας και επικριτικής διάθεσης απέναντι στον εαυτό σας.

Γιατί είμαι σχεδόν σίγουρος, ότι οι περισσότεροι από εσάς θα το έχετε ξαναπροσπαθήσει στο παρελθόν, θα καταφέρατε να χάσετε αρκετά κιλά και τελικά τα ξαναπήρατε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, εξ ου και τα συναισθήματα ανεπάρκειας, αδυναμίας και αβοηθησίας που βιώνετε όταν σκέφτεστε «πρέπει να αρχίσω δίαιτα».

Δουλεύοντας ψυχοθεραπευτικά με ένα Γνωσιο-Συμπεριφορικό θεραπευτή είναι πολύ σημαντικό να μάθετε ότι δεν φταίτε εσείς γι αυτό, απλά δεν είχατε διδαχθεί τις δεξιότητες που θα σας επέτρεπαν κάτι τέτοιο.

Για παράδειγμα, αυτό που πολλοί κάνουν συχνά δηλαδή το να ξεκινούν δίατα από τη μια στιγμή στην άλλη, υποβάλλοντας τον εαυτό τους σε αυστηρή δίαιτα, μειώνοντας πολύ δραστικά τις θερμίδες της διατροφής τους, είναι λάθος γιατί τότε ο μεταβολισμός τους επιβραδύνεται αφού νομίζει ότι βρίσκεται σε πραγματικές συνθήκες πείνας και ενεργοποιεί τους αμυντικούς του μηχανισμούς προκειμένου να επιβιώσει.

Γι αυτό και το να χάσουν βάρος γίνεται μια ακόμα δυσκολότερη διαδικασία. Η δίαιτα ως ένα έργο που πρέπει να επιτευχθεί, θέλει πλάνο, θέλει προετοιμασία, θέλει πρόγραμμα.

Αν θα θέλετε να βγάλετε ένα χρήσιμο συμπέρασμα από προηγούμενες απόπειρες μείωσης του βάρου σας, πιθανόν να καταλήγατε στο συμπέρασμα ότι όποια δίαιτα κι αν επιλέξετε είναι ουσιαστικά αυτή που θα χρειαστεί να ακολουθήσετε για όλη σας τη ζωή.

Συνεπώς μια προετοιμασία μαζί με τον διαιτολόγο σας και τον θεραπευτή σας θα ήταν να προσπαθήσετε να καταλάβετε τι είδους πρόγραμμα διατροφής θα θέλατε να ακολουθήσετε σύμφωνα με τα ιδιοσυγκρασιακά σας χαρακτηριστικά και τις προσωπικές σας προτιμήσεις.

Επίσης στα πλαίσια της διαχείρισης της δίαιτας θα πρέπει, μέσα από μια δεξιότητα επίλυσης προβλημάτων, να μάθετε και να είστε προετοιμασμένοι στο το πώς να επιμείνετε στο πρόγραμμά σας, να καθορίσετε εναλλακτικές δράσεις όταν αισθάνεστε λιγούρα αλλά και με ποιον τρόπο θα επιστρέψτε στη δίαιτά σας αν "παρεκτραπείτε" (που κατά τη γνώμη μου, είναι αναπόφευκτο κάποια στιγμή).

Πολύ χρήσιμο θα ήταν επίσης να διερευνήσετε το πώς είναι μια καλή σας ημέρα διατροφής και μια κακή ημέρα, ώστε να μπορείτε να εντοπίσετε τα προβληματικά σας σημεία που θα πρέπει να δουλέψετε με τον θεραπευτή σας.

Η εύρεση κινήτρων και η διαρκής υπενθύμισή τους είναι από τα πρώτα πράγματα που θα πρέπει να κάνετε στα πλαίσια της προεργασίας προτού μπείτε σε μια δίαιτα.

Κεφαλαιώδους όμως σημασίας είναι να δουλέψετε αρνητικές σκέψεις και δυσλειτουργικά μοτίβα, γνωσίες, πεποιθήσεις και αυτόματες συμπεριφορές που θα πρέπει να αναπροσαρμοσετε ώστε να λειτουργήσουν ως αρωγός στη παραγωγή έργου που έχετε επιλέξει.

Χωρίς αυτό το σημαντικό προαπαιτούμενο, κάθε νεα δεξιότητα που θα μαθαίνετε ίσως να μην αποδειχθεί επαρκής για τη μείωση και τη διατήρση του βάρους σας, τη βελτίωση της διάθεσή σας και την ποιότητα της ζωή σας γενικότερα.

Τέλος, σημαντικό είναι επίσης να μάθετε να αγαπάτε τον εαυτό σας ώστε να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας όταν κάνετε λάθη. Με τον θεραπευτή σας θα βρείτε τις ανταμοιβές εκείνες που θα διατηρούν τα κίνητρα και θα σας προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση με την επίτευξη κάθε μικρού στόχου που θα κατακτάτε πχ αγορά ενός καινούργιου ρούχου.

Πίσω από τη θέσπιση ανταμοιβών, υπάρχει ολόκληρη επιστήμη, με τεκμηριωμένα αποτελέσματα που ξεκίνησαν από το 1905 με τα πειράματα του βραβευμένου με Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής Ρώσου επιστήμονα Ιβάν Πετρόβιτς Πάβλοφ για την απόδειξη της κλασικής εξαρτημένης μάθησης.

Ως τέτοια δεν είναι μια απλή διαδικασία, πλην όμως ο ψυχολόγος σας θα είναι δίπλα σας με τις γνώσεις, τις δεξιότητες, την εμπειρία του και τη συνεχή μελέτη των σύγχρονων ερευνητικών μελετών στην υπηρεσία σας, έμπιστος βοηθός και εμψυχωτής στο δύσκολο έργο σας αυτού της αλλαγής του εαυτού σας.