Θεραπεία Gestalt

Η θεραπευτική προσέγγιση Gestalt αποτελεί μορφή ψυχοθεραπείας. Η λέξη Gestalt προέρχεται από τη γερμανική γλώσσα και σε μια γενική μετάφραση σημαίνει ολόκληρος ή μορφή. Για τη θεραπευτική αυτή μέθοδο, το άτομο αποτελεί ένα σύνολο που απαρτίζεται από το σώμα, το μυαλό, την ψυχή και τα συναισθήματα.

Ο κάθε άνθρωπος για την Gestalt είναι μια μοναδική οντότητα και ζει σε μια δική του πραγματικότητα, πραγματικότητα η οποία έχει διαμορφωθεί από τις δικές τους προσωπικές εμπειρίες και ερεθίσματα.

Στόχος της θεραπείας Gestalt είναι τα άτομα να αποκτήσουν νέες οπτικές για τη ζωή τους, να αποκτήσουν επίγνωση του τι βιώνουν και πράττουν καθώς και να φέρουν θετικές αλλαγές στην ζωή τους.

Γενικές Αρχές που διέπουν την θεραπεία Gestalt 

Υπάρχουν πέντε γενικές αρχές που διέπουν και χαρακτηρίζουν την θεραπευτική προσέγγιση Gestalt και αυτές είναι οι εξής:

Φαινομενολογική
H Gestalt επικεντρώνεται στην άμεση εμπειρία του ατόμου. Ειδικότερα επιχειρείται να ενισχυθεί η επίγνωση του ατόμου μέσω της περιγραφής, του παρενθετισμού και της οριζοντιοποίησης.

Υπαρξιακή
Η θεραπευτική προσέγγιση βασίζεται στο «εδώ και τώρα». Με άλλα λόγια το άτομο πρέπει να βρίσκεται παρόν στις στιγμές που ζει και να μην επηρεάζεται από το παρελθόν του.

Βιωματική
Η εστίαση της Gestalt βρίσκεται στο «τι» και το «πως» όσον αφορά στη σκέψη του ατόμου. Η σκέψη του ατόμου επηρεάζει τα συναισθήματα και τις πράξεις του σε μια χρονική στιγμή. Μέσω λοιπόν της θεραπείας εφαρμόζεται ο διάλογος αλλά και προωθείται ο πειραματισμός προκειμένου το άτομο να ξεκινήσει να δρα με διαφορετικό τρόπο.

Διαλογική
Στη θεραπευτική προσέγγιση Gestalt γίνεται προσπάθεια να χτιστεί ένας αυθεντικός διάλογος μέσα στη θεραπευτική αλληλεπίδραση. Μέσω του θεραπευτικού διαλόγου το άτομο μπορεί και να εξελιχθεί αλλά και να θεραπεύσει τα τραύματα του.

Σχεσιακή
Για την Gestalt τα άτομα είναι αλληλοσυνδεόμενα και επηρεάζουν το ένα το άλλο μέσα από τις μεταξύ τους σχέσεις.

Τεχνικές θεραπείας Gestalt 

Στη θεραπεία Gestalt ο θεραπευόμενος έχει τη δυνατότητα να εξερευνήσει τις εμπειρίες και τα τραύματα του δίχως να έχει το ρόλο μαθητή στο τι πρέπει να πράξει από εδώ και πέρα. Ουσιαστικά σε αυτήν τη θεραπευτική μέθοδο ο θεραπευόμενος φέρνει στη θεραπεία ότι επιθυμεί να επεξεργαστεί και η επεξεργασία αυτή γίνεται στο «εδώ και τώρα» από τον θεραπευτή και τον ίδιο.

Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται για αυτή τη διαδικασία είναι πολλές. Ενδεικτικά οι περισσότερο αποτελεσματικές είναι οι εξής:

Χρήση κατάλληλων λέξεων και λεξιλογίου

Στην μέθοδο Gestalt δίδεται σημασία ώστε ο θεραπευόμενος να βρει που έχει την ευθύνη στα γεγονότα που έχει βιώσει και να βρει τα δικά του συναισθήματα. Έτσι μαθαίνει να χρησιμοποιεί τις λέξεις ώστε να εκφράζει τον εσωτερικό του εαυτό. Με αυτό τον τρόπο η προσοχή στη θεραπεία μετατοπίζεται από τους άλλους στο ίδιο το άτομο.

Κενή καρέκλα

Σε αυτήν την τεχνική ο θεραπευόμενος κάθεται σε μια καρέκλα ενώ έχει απέναντι του μια άλλη καρέκλα στην οποία δεν κάθεται κανείς. Σε αυτήν την τεχνική ο πελάτης αναπαριστά πως θα μιλούσε είτε με τον ίδιο του τον εαυτό, είτε με κάποιο άλλο άτομο που φέρει συναισθήματα παντός είδους απέναντι του. Αυτή η τεχνική έχει σημαντικά αποτελέσματα αφού βοηθάει τον θεραπευόμενο να δει τι συναισθήματα βιώνει υπό συγκεκριμένες συνθήκες είτε μέσα του, είτε απέναντι σε άλλα άτομα.

Παιχνίδι ρόλων

Αυτή η τεχνική είναι παρόμοια με την κενή καρέκλα αλλά έχει διαφορά στην εξής συνθήκη‧ το άτομο επικεντρώνεται στον εαυτό του. Με άλλα λόγια στο παιχνίδι ρόλων γίνεται αναπαράσταση του εσωτερικού διαλόγου του ατόμου με τον εαυτό του. Έτσι έρχεται στην επιφάνεια πως το άτομο φέρεται στον ίδιο του τον εαυτό, γεγονός σημαντικό για την συνέχιση της θεραπείας.

Γλώσσα σώματος

Η γλώσσα σώματος είναι σημαντική για τη θεραπεία Gestalt. Ο θεραπευτής παρατηρεί τη γλώσσα σώματος του θεραπευομένου και εφόσον παρατηρήσει κάποια μοτίβα μπορεί να ρωτήσει τον θεραπευόμενο τι σημαίνουν αυτά ή ποια είναι η σκέψη του εκείνη τη στιγμή που δρα με συγκεκριμένο τρόπο.

Τεχνική της υπερβολής

Σε αυτού του είδους την τεχνική ο θεραπευτής ζητάει να παρουσιαστεί με υπερβολικό τρόπο ένα συναίσθημα ή να επαναληφθεί μια σωματική κίνηση που απορρέει από ένα συναίσθημα. Μέσα από αυτούς τους τρόπους ο θεραπευόμενος μπορεί να εντοπίσει τι κρύβεται κάτω από το συναίσθημα ή τη σκέψη που πυροδοτεί μια συγκεκριμένη κίνηση τους σώματος του. 

Εντοπισμός του συναισθήματος

Εφόσον η θεραπευτική μέθοδος Gestalt έχει στο επίκεντρο της τα συναισθήματα του ατόμου μπορεί να ζητηθεί από το θεραπευτή να εντοπιστεί από που πηγάζει το συναίσθημα. Ειδικότερα ενδέχεται να ζητηθεί που εδράζεται το συναίσθημα στο σώμα του ασθενούς. Για παράδειγμα ένας ασθενής μπορεί να πει ότι νιώθει έναν κόμπο στο στομάχι όταν αντιμετωπίζει μια συγκεκριμένη κατάσταση που πυροδοτεί ένα συγκεκριμένο συναίσθημα.

Δημιουργικές Τέχνες

Οι δημιουργικές τέχνες όπως η ζωγραφική, η γλυπτική ή η ποίηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου οι θεραπευόμενοι να αποκτήσουν αντίληψη του εδώ και τώρα σα στιγμή καθώς και να μάθουν να επεξεργάζονται τα συναισθήματα τους μόλις αυτά προκύψουν. Επιπλέον οι δημιουργικές τέχνες μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να εκφράσει ότι τραύμα ή εμπειρία τον βαραίνει. Με αυτό τον τρόπο το άτομο έχει τη δυνατότητα να αποσυμπιεστεί αλλά και να αρχίσει να θεραπεύεται σιγά σιγά.

Θεραπεία Gestalt και διαταραχές

Η θεραπευτική προσέγγιση Gestalt έχει διάφορες εφαρμογές απέναντι σε προβλήματα και διαταραχές που μπορεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος στη ζωής του. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν οι εξής:

Αγχώδης Διαταραχή

Η θεραπεία Gestalt έχει αποδειχθεί χρήσιμη στην θεραπεία της αγχώδους διαταραχής γιατί βοηθάει τα άτομα να μένουν στο παρόν. Ειδικότερα τα άτομα με αγχώδη διαταραχή κατακλύζονται από αρνητικά συναισθήματα για μια κατάσταση και πολλές φορές αυτά τα συναισθήματα σωματοποιούνται με διάφορα αποτελέσματα όπως το να παγώνει ένα άτομο και να μένει ακίνητο, το να ξεσπάει σε κλάματα και πολλά άλλα. Αυτά, μπορούν να μετριαστούν με την μέθοδο Gestalt καθώς τα άτομα μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους την στιγμή που προκύπτουν.

Κατάθλιψη

Η θεραπευτική μέθοδος Gestalt είναι χρήσιμη απέναντι στην κατάθλιψη διότι μπορεί να βοηθήσει το άτομο να εντοπίσει τα ερεθίσματα που του πυροδοτούν τα καταθλιπτικά επεισόδια. Αυτό μπορεί να καταστεί δυνατό μέσω της αυτεπίγνωσης. Μέσω της θεραπείας Gestalt το άτομο καταφέρνει να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του και να τον γνωρίσει καλύτερα, οπότε κατακτάει την προσωπική του αυτεπίγνωση.

Προβλήματα σχέσεων

Η θεραπεία Gestalt μπορεί να ανταποκριθεί και απέναντι σε προβλήματα που υπάρχουν στις διαπροσωπικές σχέσεις των ατόμων. Ειδικότερα μέσω της θεραπείας τα ζευγάρια μπορούν να εντοπίσουν μοτίβα και συμπεριφορές τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τη σχέση τους. Έτσι με τη συζήτηση και τη βοήθεια του θεραπευτή μπορούν και σαν ομάδα αλλά και ατομικά να δουλέψουν με τους εαυτούς τους προκειμένου να υιοθετήσουν περισσότερο θετικούς τρόπους συμπεριφοράς αλλά και νέες συνήθειες.

Θέματα αυτοπεποίθησης

Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεικόνα είναι σημαντικά θέματα του ατόμου. Με άλλα λόγια αποτελούν τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του αλλά και τις σχέσεις του με τα άλλα άτομα. Κατά αυτόν τον τρόπο λοιπόν η θεραπεία Gestalt μπορεί να συμβάλει στην εύρεση και στην ταυτοποίηση μοτίβων και παραγόντων τα οποία συνεισφέρουν με αρνητικό τρόπο στην αυτοπεποίθηση του ατόμου.

Tα οφέλη από την θεραπεία Gestalt

Τα οφέλη από αυτή τη θεραπευτική αυτή μέθοδο είναι πολλά. Αξίζει να αναφερθεί όμως, ότι αυτή η θεραπευτική μέθοδος ωφελεί συνολικά το μυαλό, το σώμα αλλά και τα συναισθήματα του ατόμου.

Να είσαι παρών στο «εδώ και τώρα»
Το πρώτο όφελος που αξίζει να αναφερθεί είναι να βρίσκεται το άτομο στο «εδώ και τώρα». Με άλλα λόγια μέσω της θεραπείας το άτομο μαθαίνει να είναι παρόν στη στιγμή και να ελέγχει τα συναισθήματα του.

Αυτεπίγνωση και ανάπτυξη
Το δεύτερο όφελος από την προσέγγιση Gestalt είναι η αυτεπίγνωση του ατόμου. Ουσιαστικά το άτομο μέσω της τεχνικής Gestalt μαθαίνει να αντιμετωπίζει τα τραύματά του αλλά και τις εμπειρίες που βίωσε. Με τον καιρό αυτό συμβάλει ώστε το άτομο να θεραπεύσει τις πληγές του και να αρχίσει να αναπτύσσεται ξανά.

Απόκτηση προσωπικής ευθύνης
Το τρίτο όφελος μέσω της θεραπείας Gestalt είναι το άτομο να αναλάβει την προσωπική ευθύνη του. Μέσω της θεραπείας Gestalt λοιπόν το άτομο μαθαίνει να μην κατηγορεί άλλα άτομα για συμβάντα αλλά να αναγνωρίζει το που έφερε αυτό ευθύνη. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να διδαχθεί πως να συγκρατεί τον εαυτό του σε καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει.

Αυτοέλεγχος
Ο αυτοέλεγχος είναι το τέταρτο θετικό αποτέλεσμα που μπορεί να προκύψει για ένα άτομο μέσω της θεραπείας Gestalt. Τα άτομο προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον πόνο και να επιβιώσουν από δύσκολες καταστάσεις μπορεί να αναπτύξουν επιβλαβείς για τα ίδια τρόπους αντιμετώπισης. Η θεραπεία Gestalt λοιπόν, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να βρει τεχνικές και τρόπους αντιμετώπισης του πόνου που να είναι αποτελεσματικοί αλλά και να θεραπεύουν παράλληλα και όχι να προκαλούν κάποια επιπλέον βλάβη.

 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Ali, N., & Cerkez, Y. (2020). The Effects of Group Counseling with Gestalt Therapy in Reducing Depression, Anxiety and Stress among Traumatized People. Revista de cercetare si interventie sociala, 71.

Holzinger, B., Klösch, G., & Saletu, B. (2015). Studies with lucid dreaming as add-on therapy to gestalt therapy. Acta Neurologica Scandinavica, 131(6), 355–363. doi.org/10.1111/ane.12362

Mann, D. (2020). Gestalt therapy: 100 key points and techniques. Routledge.

Melnick, J., & Nevis, S. M. (2013). Intimacy and power in long-term relationships: A Gestalt therapy-systems perspective. In On intimate ground (pp. 291-308). Gestalt Press.

Raffagnino, R. (2019). Gestalt therapy effectiveness: A systematic review of empirical evidence. Open Journal of Social Sciences, 07(06), 66–83. doi.org/10.4236/jss.2019.76005

Rhyne, J. (2016). Gestalt art therapy. In Approaches to art therapy (pp. 212-229). Routledge.

Saadati, H., & Lashani, L. (2013). Effectiveness of gestalt therapy on self-efficacy of divorced women. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84, 1171–1174. doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.06.721

Tønnesvang, J., Sommer, U., Hammink, J., & Sonne, M. (2010). Gestalt therapy and cognitive therapy—contrasts or complementarities? Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 47(4), 586–602. doi.org/10.1037/a0021185

Yontef, G., & Jacobs, L. (2008). Gestalt therapy. The quick theory reference guide: A resource for expert and novice mental health professionals, 83-106.

Yousefi, N., Etemadi, O., Bahrami, F., Fatehizadeh, M. A., Ahmadi, S. A., Mavarani, A. A., ... & Botlani, S. (2009). Efficacy of logo therapy and gestalt therapy in treating anxiety, depression and aggression.