Η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι γένους θηλυκού (Μέρος 1ο)

Ο βιασμός έχει λάβει ιδιαίτερα υψηλή δημοσιότητα ως ένα πρόβλημα γένους θηλυκού. Ο φεμινιστικός χρωματισμός του, δυστυχώς έχει ως συνέπεια να αγνοούνται οι εμπειρίες σεξουαλικής κακοποίησης των ανδρών.

Σε μια προσπάθεια μου  να συγκεντρώσω σχετική βιβλιογραφία όσον αφορά τόσο το αρσενικό όσο και το θηλυκό φύλο σε σχέση με το βιασμό ή τη σεξουαλική κακοποίηση γενικά, ανακάλυψα πως τα αποτελέσματα που εμφανίζονται στη μηχανή αναζήτησης για την ανδρική σεξουαλική κακοποίηση είναι λιγότερο από τα μισά σε σχέση με αυτά που αφορούν στη γυναικεία.

Το γεγονός αυτό υπήρξε καθοριστικό στην απόφαση μου να ασχοληθώ περαιτέρω με το ζήτημα, γράφοντας ένα άρθρο με σκοπό να παρουσιάσω διάφορα ζητήματα που αφορούν στους άνδρες ως θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Ακόμη, η βιβλιογραφία υποδεικνύει την ανάγκη συμβουλευτικής θεραπείας ειδικά προσαρμοσμένης στις ανάγκες των ανδρών. Το παρόν κείμενο συζητά τον επιπολασμό, τα διαφορετικά είδη δράστη αλλά και θύματος, καθώς και την ευθύνη που χρεώνεται πολλές φορές το ίδιο το θύμα για την εγκληματική πράξη.

Επιπολασμός Σεξουαλικής Κακοποίησης

Στατιστικοί πίνακες αποδεικνύουν ότι η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο του σύγχρονου κόσμου. Παραδείγματος χάριν, εκτιμάται ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν ετησίως 78.000 θύματα βιασμού ή απόπειρας βιασμού, 9.000 εκ των οποίων θεωρείται πως είναι άνδρες. Ωστόσο, το πρόβλημα που προκύπτει με τα σεξουαλικά εγκλήματα είναι το χαμηλό ποσοστό αναφοράς τους στις αρχές.

Έρευνες εισηγούνται πως το γεγονός αυτό είναι ιδιαιτέρως πιο έντονο όταν το έγκλημα αφορά σ’ ένα αρσενικό θύμα. Παρόλα αυτά η παράλειψη αναφοράς ενός περιστατικού βιασμού πολύ συχνά οδηγεί σε λανθασμένες απόψεις καθώς και σε παρεξηγήσεις όχι μόνο ανάμεσα στα θύματα, αλλά και στο πλαίσιο της κοινωνίας στην οποία ζουν. Με αυτό τον τρόπο, το κοινωνικό πλαίσιο καταλήγει να κατασκευάζει στερεότυπα, όπως το κλασικό «οι άνδρες δεν βιάζονται». Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, τα αρσενικά θύματα σπανίως αναφέρονται από τον τύπο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενώ αντίστοιχα οι υπηρεσίες που εξειδικεύονται στην θεραπεία ανδρών που έχουν επιβιώσει μίας σεξουαλικής επίθεσης αν όχι εκλείπουν, ας αναφέρουμε πως απλώς βρίσκονται σε έλλειψη.

Δράστες και Θύματα

Ο ανδρικός βιασμός είναι δυνατό να διαπραχθεί και από τα δύο φύλα μολονότι λίγες είναι οι αναφορές στις γυναίκες-δράστες. Το ευρύ κοινό, αλλά και ένας μεγάλος αριθμός ψυχολόγων και άλλων ειδικών ψυχικής υγείας και εγκληματολογίας, δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη σεξουαλικής κακοποίησης εκ μέρους μίας γυναίκας προς έναν άνδρα. Παρόλα αυτά, είναι κάτι που συμβαίνει!

Σύμφωνα με τους μύθους του βιασμού, οι γυναίκες θεωρούνται από τη φύση τους κοινωνικά παθητικές ενώ αντίθετα, οι άνδρες αναγνωρίζονται ως μυητές της σεξουαλικότητας. Ως εκ τούτου, είναι αρκετά δύσκολο να φανταστούμε μια κυρίαρχη σεξουαλικά γυναίκα να εξαναγκάζει έναν απρόθυμο άνδρα να κάνει σεξ. Ακόμη πιο δύσκολο να φανταστούμε πως ένας άνδρας θα έλεγε όχι στο σεξ, εφόσον κάτι τέτοιο πρόεκυπτε. Κομμάτι του ίδιου μύθου αναδεικνύει πως η σεξουαλική κακοποίηση είναι περισσότερο σοβαρή για μια γυναίκα παρά για έναν άνδρα. Τίποτα από τα παραπάνω δεν ισχύει.

Υπάρχει μια πληθώρα καταγεγραμμένων περιπτώσεων κατά τις οποίες παρά τη σεξουαλική τους διέγερση κατά τη διάρκεια της παρενόχλησης, τα θύματα αργότερα παραδέχτηκαν αισθήματα φόβου αλλά και αηδίας τόσο κατά τη διάρκεια όσο και έπειτα του βιασμού. Παρόλα αυτά, η κοινωνία ακόμη θεωρεί πως οι άνδρες στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν προκαλέσει την επίθεση είτε έχουν αισθανθεί ηδονή κατά τη διάρκεια της. 

Ποίκιλες έρευνες οι οποίες εστιάζουν στους δράστες του ανδρικού βιασμού έχουν δείξει πως τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες δράστες μπορεί να είναι ετεροφυλόφιλοι είτε ομοφυλόφιλοι.

Έρευνες επίσης προτείνουν πως οι ομοφυλόφιλοι και αμφιφυλόφιλοι άνδρες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο βιασμού εξαιτίας δύο βασικών λόγων.

Πρώτον, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος σεξουαλικής κακοποίησης από γνωριμίες αλλά και κατά τη διάρκεια κάποιας σεξουαλικής σχέσης με άλλον άνδρα. Επιπλέον, η δεύτερη αιτία βασίζεται στην σύγχρονη τάση της σεξουαλικής κακοποίησης γκέι ή αμφιφυλόφιλων ανδρών ως αποτέλεσμα της ομοφοβίας.

Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι άνδρες δράστες σπάνια βιάζουν για λόγους σεξουαλικής ικανοποίησης. Αντίθετα, η λογική τους αιτιολογία για την πράξη τους σχετίζεται σε πρωταρχικά με την ανάγκη για εξουσία, επικράτηση  και έλεγχο του θύματος μέσω της ταπείνωσης του.

Η θυματοποίηση

Η θυματοποίηση είναι γενικότερα συνδεδεμένη με τη ρουτίνα αλλά και το lifestyle των θυμάτων, τα οποία είναι σε θέση να επηρεάσουν το μέγεθος της έκθεσης τους σε πιθανούς δράστες. Επιπλέον η θυματοποίηση σχετίζεται με το πόσο ευάλωτο μπορεί να είναι το πιθανό θύμα.

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες μπορεί να κακοποιηθούν σεξουαλικά από φίλους, εραστές, συνεργάτες, απλές γνωριμίες ή ακόμη και αγνώστους. Μια πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση της σχετικής βιβλιογραφίας είναι πως στα θύματα που βιάζονται σε γραμμή με την σεξουαλικότητα τους αποδίδεται πολύ λιγότερη ευθύνη για το έγκλημα σε σχέση με αυτά που βιάζονται αντίθετα των σεξουαλικών τους προτιμήσεων.

Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί πως οι άνδρες αντιμετωπίζονται με λιγότερη συμπόνια σε σχέση με τις γυναίκες θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.

Στην περίπτωση των ανδρών, έρευνες έχουν δείξει πως στα ομοφυλόφιλα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης αποδίδεται περισσότερη ευθύνη σε σχέση με τα ετεροφυλόφιλα. Αυτό συνιστά αποτέλεσμα της ομοφοβίας και των ομοφοβικών στάσεων που διακρίνουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Αυτό που υπονοείται είναι πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός του θύματος κρύβει κάποια σεξουαλική έλξη προς τον δράστη. Επομένως, οι άνδρες- δράστες βιασμών ομοφυλόφιλων ανδρών θεωρούνται λιγότερο υπεύθυνοι για τη πράξη τους, ενώ την ίδια στιγμή τα θύματα χρεώνονται μέρος της ευθύνης καθώς θεωρείται ότι έχουν συμβάλει στη πραγματοποίηση της επίθεσης.

Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, πολύ λίγοι άνδρες, θύματα σεξουαλικής κακοποίησης αναφέρουν την επίθεση στις αρχές, καθώς πιστεύουν πως θα τύχουν αρνητικής θεραπείας καθώς και ότι θα αντιμετωπιστούν με δυσπιστία. Τελικά, δεν έχουν και απόλυτο άδικο!

Οποιαδήποτε ακατάλληλη αντιμετώπιση ενός τόσο ευαίσθητου θέματος μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω φόβο αλλά και αρνητικές ή ακόμη και βίαιες αντιδράσεις εκ μέρους του θύματος. Κάτι τέτοιο θα αποτρέψει το κακοποιημένο άτομο από το να αναζητήσει βοήθεια και ιατρική προσοχή. 

Το ψυχολογικό τραύμα που έχει ήδη υποστεί ένας σεξουαλικά κακοποιημένος άνδρας είναι δυνατό να γίνει ακόμα πιο έντονο στη περίπτωση που θα τύχει αρνητικής αντιμετώπισης από τα άτομα στα οποία απευθύνθηκε για βοήθεια.

Παραδείγματος χάριν την αστυνομία, γιατρούς, νοσοκόμες, ψυχολόγους είτε ανθρώπους από το περιβάλλον του, όπως φίλους και συγγενείς. Πολλοί από τους ειδικούς οι οποίοι στην πραγματικότητα θα έπρεπε να παρέχουν υποστήριξη σε σεξουαλικά κακοποιημένους άνδρες, στη πραγματικότητα επιλέγουν να πιστεύουν στους μύθου του βιασμού με αποτέλεσμα να προωθούν τη δημιουργία στερεοτύπων και κατ’ ουσίαν να τραυματίζουν ακόμη βαθύτερα το θύμα.

Αυτός ο φαύλος κύκλος οδηγεί και πολλαπλά επίπεδα θυματοποίησης καθώς το θύμα δεν τραυματίζεται μόνο από τον δράστη αλλά και από την απόρριψη του από την κοινωνία, τους φίλους και την οικογένεια του.

Αυτό οδηγεί προοδευτικά στην ενίσχυση της αίσθησης ενοχής απέναντι στο συμβάν της επίθεσης γεγονός το οποίο δεν επιτρέπει την ανάρρωση από αυτή ενώ προωθεί τη στιγματοποίηση του θύματος. Γι’ αυτούς τους λόγους λοιπόν το αίσθημα ενοχής που αισθάνεται το θύμα αποτελεί σπουδαίο κομμάτι της κουβέντας, κυρίως όταν αναφερόμαστε σε άνδρες-θύματα. 

Το κομμάτι της ανδρικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι μία πολύ σοβαρή συζήτηση που στην πραγματικότητα δεν έχει λάβει την κατάλληλη προσοχή!

Σε επόμενο άρθρο θα συζητηθούν οι συνέπειες της σεξουαλικής κακοποίησης στον άνδρα καθώς και η άμεση ανάγκη εξέλιξης μιας ειδικής συμβουλευτικής θεραπευτικής διαδικασίας για τα εν λόγω θύματα.

Διαβάστε το 2ο μέρος της ενότητας: Η Σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι γένους θηλυκού.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

1. Davies, M. (2002). Male sexual assault victims: A selective review of the literature and implications for support services. Aggressive and Violent Behavior, 7, 203–214.
2. Hodge, S., & Canter, D. (1998). Victims and perpetrators of male sexual assault. Journal of Interpersonal Violence, 3 (2), 222-239.
3. Wakelin, A., & Long, K. M. (2003). Effects of victim gender and sexuality on attributions of blame to rape victims. Sex Roles, 49, 477−487.
4.Anderson, C. L. (1982). Males as sexual assault victims: multiple levels of trauma. Journal of Homosexuality, 7, 145–162.