Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και συσχέτιση με την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας στην ενήλικη ζωή

Η Διαταραχή Ελληματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας( ΔΕΠ-Υ) περιλαμβάνει συχνά συμπεριφορικά προβλήματα και μαθησιακές δυσκολίες σε παιδιά. Η συγκεκριμένη παιδοψυχιατρική διάγνωση εξαιτίας των αρνητικών επιπτώσεων στην έκδηλη επικοινωνιακή συμπεριφορά και σχολική επίδοση έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας.

Με τον όρο "Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας" υποδηλώνει έναν συνδυασμό έκδηλων συμπεριφορικών προβλημάτων δηλαδή πρόκειται για έλλειμα ικανότητας του παιδιού να επικεντρώνει την προσοχή του σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα και ταυτόχρονα για εκδήλωση σε υψηλά επίπεδα άσκοπων κινήσεων εκ μέρους του που δεν του επιτρέπουν να προσλαμβάνει αντίστοιχα αισθητηριακά ερεθίσματα για να μετουσιώνει σε κοινωνικο-γνωστικές δομές. (Στασινός 2014)

Τα συμπτώματα της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας σύμφωνα με το DSM είναι τα παρακάτω:

Α) Συμπτώματα Ελλειμματικής Προσοχής

Για να δωθεί διάγνωση προαπαιτούνται 6 ή περισσότερα συμπτώματα ομάδας Α.

• Αποτυγχάνει να προσέχει λεπτομέρειες ή να κάνει απρόσεκτα λάθη στη σχολική εργασία ή άλλες δραστηριότητες.
• Δυσκολεύεται να συγκεντρώνει την προσοχή
• Δε δείχνει να προσέχει όταν του μιλούν
• Δεν ακολουθεί οδηγίες ή δεν αναλαμβάνει καθήκοντα
• Δυσκολεύεται να οργανώνει εργασίες και δραστηριότητες
• Αποφεύγει ή δεν αναλαμβάνει εργασίες που απαιτούν σταθερή νοητική προσπάθεια
• Αποσπάται από άσχετους θορύβους
• Ξεχνάει καθημερινές δραστηριότητες.

Β) Συμπτώματα Υπερκινητικότητας- Παρορμητικότητας . Για να δωθεί διάγνωση προαπαιτούνται 6 ή περισσότερα συμπτώματα ομάδας Β

Υπερκινητικότητα

• Κινεί νευρικά τα χέρια ή τα πόδια ή περιφέρεται ανυπόμονα
• Εγκαταλείπει τη θέση του σε απρόσμενο χρόνο
• Τρέχει εδώ και εκεί ή σκαρφαλώνει ψηλά με ακατάλληλο τρόπο ( στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή αισθάνεται αμήχανα και νιώθει την ανάγκη για αλλάγη).
• Δυσκολεύεται να παίζει ήρεμα ή να συμμετέχει σε ήρεμες δραστηριότητες
• Βρίσκεται συχνά σε κατάσταση "φυγής" ή δείχνει να οδηγείται από μία αμηχανία.

Παρορμητικότητα

• Δίνει απερίσκεπτα απαντήσεις πριν ακόμα ολοκληρωθούν οι ερωτήσεις
• Δυσκολεύεται να περιμένει στην σειρά του
• Διακόπτει ή παρενοχλεί τους άλλους.

Για να δωθεί διάγνωση για τον συνδιαστικό τύπο της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας προαπαιτούνται 6 ή περισσότερα συμπτώματα των ομάδων Α και Β. (American Psychiatric Association, 2000).

Αρκετές μελέτες αναφέρουν συσχετίσεις μεταξύ των ενηλίκων με οριακή διαταραχή της προσωπικότητας (BPD) και με ιστορικό ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) συμπτώματα στην παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τους Lied,Zanarini,Schmahl,LinehanandBohus (2004)η Μεθοριακή ή Οριακή ή Μεταιχμιακή Διαταραχή της Προσωπικότητας είναι μία από τις πιο κοινές διαταραχές προσωπικότητας και χαρακτηρίζεται από ασταθές και επιφανειακό συναίσθημα, ευερεθιστικότητα και άγχος.

Οι ασθενείς με μεθοριακή διαταραχή προσωπικότητας εξοργίζονται πολύ εύκολα, έχουν διαταραγμένη αντίληψη του εαυτού τους και των άλλων, είναι ασταθείς σε έντονες διαπροσωπικές σχέσεις, λειτουργούν στα άκρα χωρίς συναίσθηση του κινδύνου, ενώ έχουν εκρήξεις έντονων συναισθημάτων. Οι Liechsenring,Leibing,Kruse,NewandLeweke(2011)αναφέρουν ότι πρόσφατα ευρήματα της έρευνας έχουν συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας. Αυτή η διαταραχή χαρακτηρίζεται από σοβαρές λειτουργικές διαταραχές, υψηλό κίνδυνο αυτοκτονίας, αρνητική επίδραση στην πορεία των καταθλιπτικών διαταραχών, εκτεταμένη χρήση της θεραπείας. Η πορεία αυτής της διαταραχής είναι λιγότερο σταθερό από ό, τι αναμενόταν για διαταραχές προσωπικότητας. Τα αίτια δεν είναι ακόμα σαφής, αλλά οι γενετικοί παράγοντες και τα ανεπιθύμητα συμβάντα της ζωής φαίνεται να αλληλεπιδρούν για να οδηγήσει στην διαταραχή.

Οι Dalbudak and Evren (2014) μελέτησαν την σχέση των χαρακτηριστικών της οριακής προσωπικότητας (BPI) και τα συμπτώματα (ADHD), τον έλεγχο της επίδρασης των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας και τα συμπτώματα της κατάθλιψης και του άγχους στην ενήλικη ζωή. Η μελέτη έγινεσε 271 Τούρκους φοιτητές. Οι φοιτητές αξιολογήθηκαν μέσω της έκδοσης Borderline Personality Inventrory (BPI) οι ενήλικες με ADHD στην κλίμακα Self-Report (ASRS) το παιδικό τραύμα σε ερωτηματολόγιο (CTQ-28), η απογραφή της κατάθλιψης Beck (BDI) και η απογραφή του άγχους (ΒΑΙ).

Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η σοβαρότητα των συμπτωμάτων BPF συσχετίζονται με τα ενήλικα συμπτώματα ADHD. Ύστερα από ανάλυση της ιεραρχικής παλινδρόμησης τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα η συναισθηματική και σωματική κακοποίηση σε συνδιασμό με τα συμπτώματα ADHD αποτελούν προγνωστικούς παράγοντες για την σοβαρότητα των συμπτωμάτων της οριακής προσωπικότητας στους ενήλικες.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι κλινικοί γιατροί πρέπει να αξιολογούν προσεκτικά αυτές τις μεταβλητές και τη σχέση μεταξύ τους και να κατανοήσουν καλύτερα τα συμπτώματα των BPF και ADHD όπου σε συνδιασμό με τα καταθλιπτικά συμπτώματα και την συναισθηματική και σωματική κακοποίηση μπορεί να παίξουν ένα ρόλο μεσολαβητή σε αυτή τη σχέση.

Οι StoreboandSimonsen (2013) ύστερα από μια ολοκληρωμένη αναζήτητηση κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κίνδυνος για ανάπτυξη μιας διαταραχής όταν η άλλη είναι παρούσα. Περισσότερα από 15 άρθρα που έδειξε μια στατιστική συσχέτιση μεταξύ ΔΕΠΥ και Διαταραχή Οριακής Προσωπικότητας. Τα δεδομένα που παρέχονται πιο έντονα είναι ότι η ΔΕΠΥ είναι είτε ένα πρώιμο αναπτυξιακό στάδιο της διαταραχής οριακής προσωπικότητας ή ότι και οι δύο αυτές μοιράζονται μια περιβαλλοντική και γενετική αιτιολογία. Ο παράγοντας κινδύνου για τα παιδιά με ΔΕΠΥ να αναπτύξουν διαταραχη οριακης προσωπικότητας ως ενήλικες ήταν υψηλές. Δεν πραγματοποιήθηκαν όμως μελέτες που να έχουν εξετάσει τη θεραπεία της ΔΕΠΥ ως μεσολαβητής του κινδύνου για την ανάπτυξη διαταραχή της οριακής προσωπικότητας.

Συμπερασματικά Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) στην παιδική ηλικία συνδέεται άμεσα με τα συμπτώματα της οριακής προσωπικότητας όμως παρόλα αυτά χρειάζεται παραπάνω επιστημονική έρευνα ώστε η φαρμακευτική θεραπεία να ολοκληρωθεί πλήρως και να βρεθεί το πιο κατάλληλο είδος ψυχοθεραπείας με στόχο να μειωθούν τα συμπτώματα αυτά.

* ADHD:Attention-Deficit Hyperactivity Disorder (ΔΕΠΥ)
* BPF: Borderlinepersonalityfeatures (Οριακά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας)
* BPI: BorderlinePersonalityinventory ( Οριακά αποθέματα της προσωπικότητας)

Ξένη Βιβλιογραφία.

• American Psychiatric Association(2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4thed.) Text Revision. Washington,DC: American Psychiatric Association.
• Dalbudak.E. & Evren C. (2015) The impact of childhood traumas,depressive and anxiety symptoms of the relationship between borderline personality features and symptoms of aduld attention deficit hyperactivity disorder in Turkish University students. Journal of Psychiatry, 69(1), 42-47. DOI: 10.3109/08039488.2014.922612.
• Leichsenring. F. , Leibing. E., Kruse.J., New.S.A.,& Leweke.F. (2011) Borderline personality disorder .Article info: The Lancet core clinical collection , 377, 74-84. DOI:(10)61422-5.
• Lied.K.,ZAnarini.C.,M., Schmohl.C., Linehan.M.,M., & Bohus.,M.(2004) Borderline personality disorder. Article info: The Lancet Seminars, 364. 453-461. DOI:(04)16770-6.
• Storebo.O.,J.& Simonsen.,E. (2013). Is Adhd an early stage in the development of borderline personality disorder? NordicJournal of Psychiatry, 68(5), 289-295. DOI: 10.3109/08039488.2013.841992.

Ελληνική Βιβλιογραφία.

• Στασινός Δ.Π. (2013). Η ειδική εκπαίδευση 2020. Αθήνα, Νικηταρά 2: Παπαζήση.