Νευροψυχολογική αξιολόγηση της Μνήμης

Συχνά υπάρχει η παρανόηση ότι η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών είναι χαρακτηριστικό της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης άρα και αναμενόμενο. Αυτό όμως δεν είναι η αλήθεια καθώς κάποια άτομα λόγω γενετικής προδιάθεσης και προσωπικού ιατρικού ιστορικού μπορεί να εμφανίσουν ή να μην εμφανίσουν συμπτώματα ανάλογα των ανοϊκών συνδρόμων.

Ο κίνδυνος παρόλα αυτά είναι υπαρκτός και σχετίζεται άμεσα με την γήρανση καθώς ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν την εμφάνιση άνοιας στο 2% σε άτομα ηλικίας 65-74 και 19% σε ηλικίες από 75 και άνω. Στην άνοια προσβάλλονται οι νοητικές λειτουργίες του ατόμου λόγω νευροεκφύλισης τους εγκεφάλου (νόσος Alzheimer’s, Parkinson’s, αγγειακή άνοια, σωμάτια Lewy, μετωποκροταφική).

Αν και κατά κύριο λόγο αρχικά προσβάλλεται η λειτουργία της Προσοχής και της Συγκέντρωσης τα συμπτώματα που εκδηλώνονται είναι πιο εμφανή στην πρόσφατη μνήμη και την εύρεση κατάλληλων λέξεων. Ακολουθούν δυσκολίες στον προσανατολισμό και τις οπτικοχωρικές δυνατότητες, στη λήψη αποφάσεων και τον προγραμματισμό.

Ο Νευροψυχολογικός Έλεγχος της μνήμης είναι απαραίτητος για την έγκαιρη διάγνωση των προβλημάτων που μπορεί να έχουν κάνει την εμφάνιση τους. Προβλήματα στη μνήμη όχι μόνο καθιστά το ίδιο το άτομο ανήμπορο αλλά δημιουργεί προβλήματα στους περιθάλποντες. Η πρώιμη διάγνωση δίνει χρόνο για την ενημέρωση, την αποδοχή και τον σχεδιασμό θεραπευτικών παρεμβάσεων φαρμακευτικών και μη.

Η μνήμη είναι μία από τις σημαντικότερες και πιο σύνθετες νοητικές λειτουργίες του ατόμου ενώ σχετίζεται άμεσα με τις διεργασίες της Προσοχής, της Συγκέντρωσεις και των Εκτελεστικών λειτουργιών. Στην καθημερινότητα μας η μνήμη, συνδέεται άμεσα με τις καθημερινές μας δραστηριότητες, χαρακτηρίζει την προσωπικότητα, βοηθά στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων, την εκμάθηση καινούριων πληροφοριών και την εκτέλεση εργασιών. Χωρίς αυτήν το άτομο ζει σε κλίμα σύγχυσης και αβεβαιότητας.

Στην πλειοψηφία των ανθρώπων μπορεί να τύχει να ξεχάσουν κάποιο όνομα, να δυσκολεύονται να βρουν την κατάλληλη λέξη ή που άφησαν κάποιο αντικείμενο όπως τα κλειδιά, ακόμα και για ποιο λόγο πήγαν από το ένα δωμάτιο στο άλλο. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στις παθολογικές και μη διαταραχές της μνήμης είναι πολύ σαφής και σημαντικός.

Τα άτομα μεταξύ 55-75 ετών είναι απαραίτητο να υποβάλλονται σε εξέταση της Μνήμης μία φορά στα 2 χρόνια ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου υπάρχει οικογενειακό ιστορικό νευρολογικής/ νευροεκφυλιστικής διαταραχής, χρόνιου άγχους ή στρες, συναισθηματικών διαταραχών, δυσκολία συγκέντρωσης, υποκειμενικών μνημονικών δυσκολιών και χρόνια χρήση φαρμακοθεραπείας.

Ο Νευροψυχολογικός Έλεγχος της Μνήμης είναι επίσης σημαντικός όταν το άτομο εμφανίζει Αρτηριακή Υπέρταση, Σακχαρώδη διαβήτη, έχει υποστεί ισχαιμικό ή αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο στο παρελθόν, καρδιαγγειακές παθήσεις ή έχει υποβληθεί σε ολική αναισθησία για χειρουργία και χημειοθεραπεία.

Η εξέταση γίνεται με την χρήση ειδικά σχεδιασμένων δοκιμασιών (τεστ) που αξιολογούν την συγκέντρωση και την προσοχή, την ακουστική και οπτική μνήμη και μάθηση αλλά και την λεκτική ευχέρεια. Γίνεται παράλληλα και μια κλινική εξέταση της συναισθηματικής κατάστασης και διάθεσης.

Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η άμεση έναρξη σύγχρονων θεραπευτικών προγραμμάτων και παρεμβάσεων όπως είναι η Γνωστική Αποκατάσταση (ενδυνάμωση νοητικών λειτουργιών) και η φαρμακοθεραπεία μπορεί να καθυστερήσουν σημαντικά την επιδείνωση της προσοχής, της μνήμης και της συμπεριφοράς.

Πότε πρέπει να εξετάσετε την Μνήμη σας;

Θα πρέπει πιθανόν να εξετάσετε την μνήμη σας σε κάποιον εξειδικευμένο Νευροψυχολόγο αν ισχύει ένα ή παραπάνω από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά συμπτώματα προβλημάτων στη μνήμη:

1.Αν θεωρείτε πως ξεχνάτε ονόματα ή πρόσωπα ακόμα κι αν προσπαθείτε να τα θυμηθείτε με καθυστέρηση

2.Αν έχετε δυσκολία να συμμετέχετε σε μια συζήτηση γιατί δεν βρίσκετε εύκολα τις λέξεις που θέλετε να χρησιμοποιήσετε

3.Αν δυσκολεύεστε να μάθετε καινούριες πληροφορίες ή να ακολουθήσετε οδηγίες

4.Αν δυσκολεύεστε να θυμηθείτε συζητήσεις ή γεγονότα και να τα προσδιορίσετε χρονικά

5.Αν έχετε προβλήματα στον προσανατολισμό χώρου και χρόνου

6.Αν ξεχνάτε συστηματικά διάφορα προσωπικά σας αντικείμενα (κλειδιά, χρήματα, κινητό κτλ)

7.Αν έχετε παρατηρήσει αλλαγές στις καθημερινές σας δραστηριότητες

Για την αξιολόγηση της μνήμης χρησιμοποιούνται οι εξής δοκιμασίες:
1. California Verbal Learning test (CVLT) η οποία είναι μια ιδιαιτέρως ευαίσθητη νευροψυχολογική δοκιμασία για την εξέταση της λεκτικής μνήμης, μάθησης και αναγνώρισης για βλάβες στον κροταφικό λοβό και ειδικά στον αριστερό ιππόκαμπο συχνές στην Νόσο Alzheimer’s

2. Location Learning test ανάλογη της προηγούμενης δοκιμασίας η οποία όμως χρησιμοποιείται για εξέταση της μη λεκτικής μνήμης και μάθησης για βλάβες στον δεξιό ιππόκαμπο

3. Rivermead Behavioral Memory test για την αξιολόγηση της μνήμης προσώπων και αντικειμένων και το 4. Rey Osterrieth Complex Figure Test το οποίο χρησιμοποιείται για την οπτική βραχύχρονη και μακρόχρονη μνήμη και αναγνώριση

Ο μέσος χρόνος διάρκειας της εξέτασης είναι 2 ώρες και προηγείται λεπτομερές Κλινικό και Νευροψυχολογικό ιστορικό. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες περιβάλλοντος (ήσυχο και άνετο εξεταστήριο χωρίς φυσικούς ή τεχνικούς θορύβους, επαρκές φως κτλ.) και η εξέταση να πραγματοποιείται τις πρωινές ώρες.

Τα τεστ είναι σχεδιασμένα να χορηγούνται μόνο από Νευροψυχολόγους και προϋποθέτουν εκπαίδευση στη χορήγηση και στην βαθμολογία.